Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W służbowym laptopie były dane objęte tajemnicą dziennikarską – co może budzić poważne wątpliwości z punktu widzenia zasady wolności mediów
• Prawo pozwala policji na zajęcie dowodu w danej sprawie bez nakazu prokuratora czy sądu tylko w tzw. wypadku niecierpiącym zwłoki 
• Gdy zaś chodzi o nośnik z prawnie chronioną tajemnicą, przekazuje się go niezwłocznie - bez jego odczytania - prokuratorowi lub sądowi w opieczętowanym opakowaniu 
• M.in. o to, czy podczas zatrzymania laptopa zachowano ten wymóg prawa, RPO Marcin Wiącek pyta komendanta stołecznego policji nadinsp. Pawła Dzierżaka
• AKTUALIZACJA: Policja poinformowała, że prokurator nie wyraził zgody na udostępnienie informacji z postępowania. Teraz zatem RPO interweniuje w prokuraturze

„Gazeta Wyborcza” napisała o interwencji Policji 2 października 2021 r. w mieszkaniu dziennikarza Piotra Bakselerowicza. Działania podjęto na polecenie Komendy Stołecznej Policji. Zatrzymano służbowy laptop zawierający dane objęte tajemnicą dziennikarską. Z informacji mediów wynika, że dziennikarzowi nie okazano sądowego bądź prokuratorskiego żądania wydania przedmiotu. 

KSP podała, że działania podjęto w związku z groźbami karalnymi skierowanymi do jednego z polityków z numeru IP, przynależnego do adresu zamieszkania dziennikarza. Nie wskazano jednak na zaistnienie wypadku niecierpiącego zwłoki, który uzasadniałby podjęcie działań bez uzyskania wymaganego postanowienia sądu lub prokuratora. 

Z uwagi na ochronę tajemnicy dziennikarskiej sprawa ta może budzić poważne wątpliwości z punktu widzenia zasady wolności mediów wyrażonej w art. 14 Konstytucji oraz ochronę wolności słowa, o której mowa w art. 54 Konstytucji. 

Zapewnienie odpowiednich warunków swobodnej wymiany poglądów i rozpowszechniania informacji dotyczących m.in. polityki, działalności władz publicznych czy wielu innych sfer istotnych dla obywateli jest kluczowe dla kontroli społecznej wobec czynników władzy publicznej. Dlatego organy władzy publicznej powinny zapewniać dziennikarzom możliwość zbierania krytycznych materiałów  i powstrzymywać się od wszelkich działań zmierzających do tłumienia krytyki prasowej i wywierania efektu mrożącego u dziennikarzy. 

Zgodnie z zasadą legalizmu (art. 7 Konstytucji) funkcjonariusze są zobligowani do działania w granicach określonych przepisami prawa. Według art. 217 § 1 Kodeksu postępowania karnego, rzeczy mogące stanowić dowód w sprawie lub podlegające zajęciu w celu zabezpieczenia kar majątkowych, środków karnych o charakterze majątkowym, przepadku, środków kompensacyjnych albo roszczeń o naprawienie szkody należy wydać na żądanie sądu lub prokuratora, a w wypadkach niecierpiących zwłoki – także na żądanie Policji lub innego uprawnionego organu. 

Według art. 220 § 3 k.p.k. w wypadkach niecierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane, organ dokonujący przeszukania okazuje nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymację służbową, a następnie zwraca się niezwłocznie do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie przeszukania. Postanowienie sądu lub prokuratora w przedmiocie zatwierdzenia należy doręczyć osobie, u której dokonano przeszukania, w terminie 7 dni od daty czynności na zgłoszone do protokołu żądanie tej osoby. O prawie zgłoszenia żądania należy ją pouczyć. 

Tym samym przeszukanie i zatrzymanie rzeczy mających stanowić dowód, bez wcześniejszego uzyskania postanowienia sądu lub prokuratora, jest możliwe  wyłącznie sytuacjach niecierpiących zwłoki - jako wyjątek od ogólnej zasady. 

Zgodnie zaś z art. 225 § 1 k.p.k., jeżeli kierownik instytucji państwowej lub samorządowej albo też osoba, u której dokonano zatrzymania rzeczy lub u której przeprowadza się przeszukanie oświadczy, że wydane lub znalezione przy przeszukaniu pismo lub inny dokument zawiera informacje niejawne lub wiadomości objęte tajemnicą zawodową lub inną tajemnicą prawnie chronioną albo ma charakter osobisty - organ przeprowadzający czynność przekazuje niezwłocznie pismo lub inny dokument bez jego odczytania prokuratorowi lub sądowi w opieczętowanym opakowaniu. Innymi dokumentami są zapisane nośniki informacji, z którymi związane jest określone prawo albo które ze względu na zawartą w nich treść stanowią dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne.

Niewątpliwie z taką sytuacją mamy do czynienia w tej sprawie. W zatrzymanym sprzęcie zapisane są bowiem dane objęte tajemnicą dziennikarską, o której mowa w art. 15 Prawa prasowego. 

Rzecznik prosi zatem komendanta o informacje o sprawie, w tym o podanie podstawy prawnej interwencji oraz wskazanie, czy podczas zatrzymania sprzętu zachowano wymogi z art. 225 k.p.k.

VII.564.93.2021