Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Nie można być szczerym patriotą, moralnym politykiem i uczciwym demokratą, jeśli się nie ceni Konstytucji
• W praworządnym państwie liderzy powinni szanować Konstytucję. Bronić jej, nie godzić się na jej obchodzenie, lekceważenie, czy naginanie do bieżących potrzeb politycznych
• I nie chodzi o to, aby hamować reformy, które stanowią naturalne dążenie każdego pokolenia i każdej nowej władzy
• Konstytucję można zmienić zgodnie z regułami, ale póki to nie nastąpi, szacunek dla niej oznacza szacunek dla prawa i demokracji

To tezy wystąpienia rzecznika praw obywatelskich Adam Bodnara, wygłoszonego 29 października 2019 r. w Warszawie podczas obchodów 25-lecia Szkoły Liderów.

Rzecznik apelował o to, aby nie było społecznego przyzwolenia na redukowanie obywateli do sfery politycznej. Niestety, przedmiotowe traktowanie jednostki jest polityczną pokusą. Ale obywatele mają na co dzień tysiące, miliony spraw, które mają charakter apolityczny. Dotyczące ich zdrowia, bezpieczeństwa, spraw rodzinnych, sytuacji psychicznej,  problemów głęboko prywatnych. I wręcz nie życzą sobie tu polityki.

Rolą osoby zaangażowanej politycznie jest praca dla obywateli i dbałość o jednostki. W skargach kierowanych do Biura RPO oraz podczas spotkań regionalnych pojawiają się różne wątpliwości; widać zagubienie w mechanizmach prawnych. Rolą lidera jest być przewodnikiem w tym chaosie życia politycznego.

RPO podkreślił wagę wartości, które określają cele i reguły postępowania w państwie. Najważniejsze są zapisane w Konstytucji. Dawno już przestała ona być dokumentem, a stała się również samodzielną wartością - jedną z najważniejszych w życiu publicznym.

W demokratycznym, praworządnym państwie liderzy powinni szanować Konstytucję. Bronić jej, nie godzić się na jej obejście, lekceważenie, naginanie jej interpretacji do bieżących potrzeb politycznych. Bez względu na to, w jakim środowisku działają, z jakimi problemami i zagrożeniami się stykają, czy co chcą zmienić w państwie.

Nie chodzi o to, aby hamować reformy, które stanowią naturalną dążność każdego pokolenia i każdej nowej władzy. Konstytucję też można zmienić - są ku temu wyznaczone reguły postępowania. Ale póki to nie nastąpi, szacunek dla Konstytucji jest równoważny z szacunkiem dla prawa i demokracji. Jest naszą racją stanu.

Nie można być szczerym patriotą, moralnym politykiem, czy uczciwym demokratą, jeśli się nie ceni Konstytucji i tych wartości, które ona uosabia.

Konstytucja to jednak nie tylko przywileje, ale i obowiązki: w tym jeden bardzo ciekawy, o którym rzadko się jednak mówi - art. 86. Zgodnie z nim każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa. Jest to więc nasz obywatelski obowiązek, poszanowanie środowiska powinno z nas wypływać. Jest to jeden z przykładów, gdzie w Konstytucji można znaleźć odpowiedź na dręczące nas codzienne pytania.

W życiu publicznym liderom musi towarzyszyć odwaga, bez której trudno jest bronić wartości. Zwłaszcza takich, na których zamachy obserwujemy niemal codziennie: praw człowieka, wolności słowa i wolności przekonań, poszanowania godności każdej osoby. Często trudno jest zaś zdobyć się na odwagę bronienia różnych praw mniejszości, nie mówiąc już o gotowości do głoszenia niepopularnych poglądów.

Często też lider, który głosi niepopularne poglądy, zgodne z jego przekonaniami, sam staje się ofiarą różnych restrykcji ze strony państwa lub środowiska zawodowego. Jednak  zaniechanie działań w obronie wartości oznacza bycie nieuczciwym wobec tych obywateli, którzy uczynili nas liderami.

Na koniec RPO podkreślił, że aby dokonać zmiany jakościowej w polskim życiu publicznym potrzebni są liderzy przywiązani do wartości, odważnie przeciwstawiający się populistycznym tendencjom oraz potrafiący skupić się na obywatelach, słuchać ich potrzeb. Wytworzenie wspólnego katalogu szanowanych wartości, bez względu na przynależność polityczną, pozwoli na budowanie lepszej, demokratycznej przyszłości.

Projekt Szkoły Liderów Politycznych jest skierowany do liderów życia publicznego na szczeblu centralnym: parlamentarzystów, samorządowców sejmików wojewódzkich i wielkich miast, szefów ogólnopolskich organizacji pozarządowych o agendzie politycznej, twarzy think-tanków, stowarzyszeń i organizacji politycznych. Program rozpoczyna się Szkołą Letnią – intensywnym doświadczeniem formacyjnym, opierającym się na konfrontacji z liderami innych opcji światopoglądowych, a następnie jest kontynuowany poprzez stale uaktualnianą ofertę dodatkowych szkoleń i seminariów. SLP jest to najstarszym programem Fundacji Szkoła Liderów. Od niego – pod nazwą Szkoła Młodych Liderów Społecznych i Politycznych – instytucja SL rozpoczęła swoją działalność.