Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Gdy masz rumień po ugryzieniu przez kleszcza, musisz szybko zrobić badania pod kątem boreliozy
• Skierowanie na refundowane badania może jednak wystawić tylko lekarz od chorób zakaźnych, a na wizytę do takiego specjalisty czeka się nawet kilka miesięcy
• AKTUALIZACJA: Ministerstwo Zdrowia odpowiedziało RPO, że nie prowadzi prac w celu udostępniania lekarzom POZ możliwości wystawiania skierowania na badania wykrywające przeciwciała boreliozy

Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich wystąpiło w tej sprawie do Agaty Śmiglewskiej, dyrektorki Departamentu Analiz i Strategii Ministerstwo Zdrowia.

Do  RPO wpłynęła skarga w sprawie dostępu do leczenia boreliozy. Wnioskodawca wskazał, że nawet przy widocznym rumieniu u pacjenta lekarz podstawowej opieki zdrowotnej nie może wystawić mu skierowania na refundowane badania wykrywające boreliozę. Może to uczynić jedynie lekarz specjalista od chorób zakaźnych.

Tymczasem czas oczekiwania na wizytę do takiego specjalisty to kilka miesięcy, a przecież leczenie należy podjąć jak najszybciej.

Oznacza to przedłużenie czasu badania, które potwierdzi lub wykluczy chorobę.

Rzecznik już w 2017 r. sygnalizował resortowi potrzebę zmiany w tym zakresie. Zwrócił wtedy uwagę na ówczesne stanowisko Narodowego Funduszu Zdrowia, który potwierdził, że w koszyku świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej brakuje badań w kierunku wykrywania zakażenia boreliozą.

Biuro RPO spytało zatem Ministerstwo Zdrowia, czy planuje podjąć działania dla zapewnienia optymalnego dostępu do świadczeń diagnostycznych i terapeutycznych w leczeniu boreliozy, z uwzględnieniem wśród świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej procedur diagnostycznych lub leczniczych ukierunkowanych na wykrycie i leczenie tej choroby.

Odpowiedź MZ

Problematyka dodania do wykonywanych na zlecenie lekarza POZ badań wykrywających przeciwciała boreliozy była przedmiotem analizy Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT), której rezultaty zostały zamieszczone w opracowaniu pt. "Ocena zasadności wprowadzenia do badań diagnostycznych zlecanych przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) badanie poziomu ferrytyny i poziomu witaminy D-25-OH oraz badania dotyczącego wykrywania przeciwciał przeciwko boreliozie".

Eksperci, do których zwróciła się AOTMiT o opinię w zakresie badań w kierunku boreliozy (u pracowników leśnych, zawodowych żołnierzy przebywających w „zielonych” garnizonach, rolników i pracowników rolnych z terenów bogatych w lasy oraz innych grup) w większości negatywnie odnieśli się do proponowanej zmiany i możliwości wykonywania badań w POZ.

Eksperci zajęli stanowisko, że brak jest uzasadnienia wykonywania takich oznaczeń w przypadku braku objawów klinicznych (nawet w grupach ryzyka) oraz wskazywali na konieczność prowadzenia dwustopniowej diagnostyki u osób z objawami klinicznymi lub potwierdzona ekspozycją na kleszcze (podejrzeniem boreliozy).

Zwracali również uwagę na ewentualne szkodliwe działania (w przypadku realizacji badań w POZ), m.in. na:

• ryzyko błędnego rozpoznania (wzrost rozpoznań fałszywie dodatnich),
• wysokie prawdopodobieństwo zastosowania zbędnej antybiotykoterapii (co doprowadzi do selekcjonowania szczepów opornych),
• nadmierne obciążenie budżetu państwa (dublowanie badań, leczenie powikłań uporczywej antybiotykoterapii).

Jednocześnie, zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych:

• wystąpienie typowego rumienia wędrującego po pokłuciu przez kleszcza nie wymaga diagnostyki laboratoryjnej (wykonywania badań serologicznych),
• wystąpienie typowego rumienia wędrującego jest wskazaniem do natychmiastowej antybiotykoterapii.

Mając na uwadze powyższe, uprzejmie informuję, że Ministerstwo Zdrowia nie prowadzi prac mających na celu udostępnienie lekarzom POZ możliwości wystawiania skierowania na badania wykrywające przeciwciała boreliozy - odpisała Dominika Janiszewska-Kajka, wicedyrektor departamentu MZ.

V.7010.159.2021