Biuletyn Informacji Publicznej RPO

„Z punktu widzenia ochrony praw jednostki konieczne jest jak najszybsze wprowadzenie ustawowych gwarancji służących zapewnieniu właściwej ochrony godności, zdrowia, życia, prywatności oraz autonomii informacyjnej jednostki przy przeprowadzaniu testów genetycznych” - napisała do premiera prof. Irena Lipowicz.

Badania genetyczne zaczynają mieć coraz większe znaczenie. Coraz powszechniej stosowane są przede wszystkim w systemie ochrony zdrowia - w celu diagnozowania i zapobiegania chorobom, ale też wykorzystywane w działalności Policji czy wojska. Stanowią obiekt zainteresowania podmiotów takich, jak pracodawcy czy ubezpieczyciele, którzy posługują się nimi w celu minimalizacji ryzyka swojej działalności. Ujawnienie takich danych może doprowadzić na przykład do pogorszenia sytuacji jednostki na rynku pracy czy trudności z uzyskaniem ubezpieczenia.

W Polsce nie ma kontroli wykonywania testów genetycznych. Brak regulacji prawnych stanowi pole do nadużyć podmiotów działających na rynku międzynarodowym, wyłudzających dane wrażliwe. Jak mówi Rzecznik; „Polska może stać się terenem swoistych wolnych „łowów genetycznych” ze strony pozbawionych skrupułów podmiotów działających na rynku międzynarodowym, wyłudzających tę najbardziej intymną kategorię danych”.

Prof. Irena Lipowicz przypomina, że projekt ustawy regulującej testy genetyczne w myśl europejskich i światowych standardów leży od roku w Ministerstwie Zdrowia i zwraca się do Premiera z prośbą o podjęcie niezwłocznych działań legislacyjnych o charakterze ponadresortowym. Ponadresortowość wynika z analizy zagadnienia podczas przygotowywania wcześniejszych wystąpień do Ministra Sprawiedliwości i Ministra Zdrowia. Jest również konsekwencją seminarium „Wpływ procesów analizy materiału genetycznego na prawa jednostki”, które zostało zorganizowane w dniu 5 czerwca 2014 r. w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich.