Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W 2023 r. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich wydało publikację „Wsparcie uczniów z niepełnosprawnościami przez nauczycieli współorganizujących proces edukacyjny, pomoc nauczyciela oraz asystenta osobistego ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi”

Opracowanie ukazało się w serii Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich, Zasada Równego Traktowania, Prawo i praktyka.

Publikacja zawiera wyniki zrealizowanych w 2022 roku badań społecznych pn. „Dostępność edukacji dla uczniów z niepełnosprawnościami w kontekście wsparcia ze strony nauczyciela współorganizującego, pomocy nauczyciela oraz asystenta osobistego”.

Celem badań było ustalenie zakresu wsparcia, jakiego potrzebują uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz identyfikacja trudności i barier, przy których wsparcie udzielane tej grupie uczniów jest niewystarczające. Przedstawione wyniki badań pokazują także jak w praktyce realizowane są przepisy regulujące wsparcie udzielane za pośrednictwem nauczyciela współorganizującego proces kształcenia oraz pomocy nauczyciela. 

W opracowaniu zawarto oprócz wyników badań także wnioski i rekomendacje RPO, wśród których są m.in.: systemowe uregulowanie stanowiska asystenta ucznia za specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, podejmowanie działań antydyskryminacyjnych w szkołach, poprawa dostępności diagnozy w poradni psychologiczno-pedagogicznej, zapewnienie dostępności architektonicznej, szkolenia pracowników szkół, wsparcie nauczycieli pracujących z uczniem z niepełnosprawnością, uelastycznienie systemu wsparcia uczniów z niepełnosprawnością.

Wyniki przeprowadzonego badania mogą pomóc w wypracowaniu rozwiązań na rzecz uruchomienia wsparcia asystenckiego uczniów ze SPE w przedszkolach i szkołach z uwzględnieniem postanowień Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.

                                         *       *        * 

Konstytucja RP stanowi, że każdy ma prawo do nauki, a władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. Dodatkowo prawa osób z niepełnosprawnościami do edukacji zagwarantowała Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych. Zobowiązała także władze publiczne do wprowadzenia włączającego systemu kształcenia, umożliwiającego integrację na wszystkich poziomach edukacji. Aby wesprzeć realizację tego prawa, władze publiczne zobowiązały się podjąć odpowiednie środki w celu zatrudniania nauczycieli, w tym nauczycieli z niepełnosprawnościami, którzy mają kwalifikacje w zakresie używania języka migowego i/lub alfabetu Braille’a oraz w celu szkolenia personelu i specjalistów pracujących na wszystkich szczeblach edukacji. 

RPO pełni w Polsce rolę niezależnego mechanizmu do spraw popierania, ochrony i monitorowania wdrażania Konwencji, jest też, jako niezależny organ do spraw równego traktowania, ustawowo zobowiązany do prowadzenia badań dotyczących dyskryminacji, a także opracowywania i wydawania sprawozdań i zaleceń odnośnie do problemów związanych z dyskryminacją.