Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Zdaniem RPO, niezbędne są zmiany legislacyjne w celu przywrócenia możliwości odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego (SDE) i doprowadzenie ponownie do jego powszechnego wykorzystywania.

Rzecznik wystąpił do Ministra Sprawiedliwości z prośbą o podjęcie inicjatywy legislacyjnej, której celem byłoby umieszczenie dozoru elektronicznego w katalogu kar samoistnych, tak by nie był on tylko jedną z form kary ograniczenia wolności. Po wejściu w życie z dniem 1 lipca 2015 r. nowelizacji Kodeksu karnego nie ma już bowiem możliwości zamiany krótkoterminowych kar pozbawienia wolności na karę odbywaną w warunkach systemu dozoru elektronicznego. Doprowadziło to do drastycznego spadku orzeczeń z zastosowaniem tej formy kary.

Tymczasem, odbywanie kary pozbawienia wolności w warunkach systemu dozoru elektronicznego umożliwiało skazanym zachowanie więzi z rodziną i wykonywanie pracy zarobkowej, zmniejszało też zaludnienie jednostek penitencjarnych. Ponadto, taka forma kary, związana z koniecznością sprawowania samokontroli nad własnym zachowaniem, miała istotne znaczenie w procesie resocjalizacji i reintegracji społecznej skazanych. Eliminowała również negatywne skutki psychologiczne i społeczne, jakie występowały przy wykonywaniu kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym.

Dr Ewa Dawidziuk, Dyrektor Zespołu do spraw Wykonywania Kar w Biurze RPO:

Obowiązujące od 1 lipca 2015 r. przepisy kodeksu karnego i kodeksu karnego wykonawczego, doprowadziły do drastycznego spadku wykorzystania systemu dozoru elektronicznego. Z tą datą SDE przestał być bowiem sposobem wykonania kary pozbawienia wolności (orzeczonej do roku czasu), a stał się środkiem karnym lub zabezpieczającym kontrolowanym w ramach SDE albo jedną z form kary ograniczenia wolności. Ta ostatnia jest natomiast niechętnie orzekana przez sądy, na co wskazuje struktura orzekanych kar. Istnieje realne zagrożenie dla dalszego funkcjonowania SDE, mimo, że do dnia 1 lipca 2015 r. system się sprawdził. Zmiany legislacyjne są w chwili obecnej niezbędne, a kierunek zmian powinien uwzględniać jak najszersze wykorzystanie SDE i znaleźć zastosowanie np. w związku z przygotowaniem skazanego do życia na wolności.

IX.071.2.2015