Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Więzień na przepustce miał się dopuścić morderstwa. Według doniesień mediów miał wielokrotnie korzystać z przepustek, a odbywał karę pozbawienia wolności za morderstwo.
• Sebastian Kaleta, współpracownik wiceministra Patryka Jakiego, który z ramienia Ministerstwa Sprawiedliwości nadzoruje Służbę Więzienną, tragedię tę wiąże z działaniami Rzecznika Praw Obywatelskich. Sugeruje, że do dramatu by nie doszło, gdyby nie interwencje RPO w sprawie przepustek dla osób pozbawionych wolności. Jako dowód przestawia pismo RPO z 7 sierpnia 2017 r. [twitt S.Kalety poniżej]

• Rzecznik Praw Obywatelskich wyjaśnia:

System przepustek jest ważnym narzędziem resocjalizacji osób pozbawionych wolności. Znakomita większość z nich wróci do społeczeństwa. Od tego, czy będą umiały się tam odnaleźć, zależy nie tylko ich przyszłość, ale i bezpieczeństwo relacji z innymi ludźmi.

Latem 2017 r. osadzeni skarżyli się Rzecznikowi, że odbierane są im przepustki na pracę poza terenem zakładu karnego (praca też jest ważnym narzędziem resocjalizacji, a dzięki staraniom obecnej ekipy Ministerstwa Sprawiedliwości, coraz powszechniej dostępnym).

Rzecznik Praw Obywatelskich, który ma ustawowy obowiązek zajmowania się prawami osób pozbawionych wolności, 7 sierpnia 2017 r. zapytał o problem przepustek Dyrektora Generalnego Służby Więziennej. Dostał 23 sierpnia 2017 r. odpowiedź, że ograniczenia zostały wprowadzone tylko wobec osadzonych odbywających karę pozbawienia wolności z art. 148 k.k. (zabójstwo) oraz art. 197-203 k.k. (przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności). Mogą oni pracować, ale tylko na terenie jednostek penitencjarnych. Chodziło o „konieczność ochrony społeczeństwa przed sprawcami najbardziej niebezpiecznych przestępstw”.

Dyrektor Generalny Służby Więziennej podkreślił przy tym, że nie zmienia to działania systemu przepustkowego. Na tym interwencja RPO się zakończyła (oba pisma pod adresem: https://www.rpo.gov.pl/pl/content/praca-dla-więźniów-poza-terenem-zakładu-karnego-wystąpienie-do-dyrektora-generalnego-służby).

Rzecznik Praw Obywatelskich dostrzega ludzki wymiar tragedii, rozumie ból osób najbliższych ofiarom i wyraża im współczucie.  Jednak podkreśla: sugerowanie opinii publicznej, że za opisaną w mediach tragedię stoi system przepustek, jest działaniem nieodpowiedzialnym, koniunkturalnym, wręcz groźnym społecznie.

Pojedyncza sytuacja nie może być podstawą generalnego kwestionowania udzielania przepustek systemowych, które – w najlepszym interesie społecznym – przewiduje obowiązujące prawo (art. 92 k.k.w, art. 138 § 1 pkt 8 k.k.w.). System przepustkowy trzeba poprawiać analizując błędy. Trzeba pamiętać, że bez tego systemu wszyscy bylibyśmy mniej bezpieczni.

Zero przepustek to zero ryzyka w trakcie kary i ogromne ryzyko po jej odbyciu.

Jak wyglądają przepisy dotyczące przepustek? (informacja uzupełniająca)

System przepustkowy jest uregulowany przepisami kodeksu karnego wykonawczego, a zindywidualizowane oddziaływanie na więźniów ma zapewnić właściwy proces resocjalizacji. Oprócz przepustek systemowych osadzony może otrzymywać przepustki w ramach przyznanej przez dyrektora zakładu karnego nagrody (zezwolenie na opuszczenie zakładu karnego bez dozoru, na okres nieprzekraczający jednorazowo 14 dni), o której mowa w art. 138 § 1 pkt 8 k.k.w.

Jeżeli chodzi o przepustki tzw. systemowe, zgodnie z art. 92 k.k.w. w zakładzie karnym typu otwartego skazanym można udzielać przepustek z zakładu karnego, nie częściej niż raz w miesiącu, łącznie na okres nieprzekraczający 28 dni w roku. Z kolei w zakładzie karnym typu półotwartego można ich udzielić nie częściej niż raz na dwa miesiące, łącznie na okres nieprzekraczający 14 dni w roku.

Do zakresu działania komisji penitencjarnej należy m.in. wyrażanie opinii w sprawach przyznania skazanemu ww. przepustki, wówczas gdy jest ona udzielana: a) po raz pierwszy, b)   po przerwie trwającej dłużej niż 6 miesięcy; c) po powstaniu istotnych zmian w sytuacji prawnej lub rodzinnej skazanego. Decyzje o udzieleniu przepustki podejmuje dyrektor zakładu karnego.

Przepustkę tzw. systemową można przyznać skazanemu, którego postawa w czasie odbywania kary uzasadnia przypuszczenie, że w czasie pobytu poza zakładem karnym będzie przestrzegał porządku prawnego, po odbyciu przez niego co najmniej połowy tej części kary, po której mógłby być warunkowo przedterminowo zwolniony.

Przepustki tzw. systemowe udzielane skazanym, którzy przebywają w zakładzie typu otwartego lub półotwartego stanowią instrument resocjalizacji, pomagający przygotować się do życia na wolności