Biuletyn Informacji Publicznej RPO

3 i 4 listopada 2020 r. Marcin Kusy i Michał Żłobecki uczestniczyli w trzech sesjach konferencji “Prison Monitoring Methodologies for National Preventive Mechanisms”, będącej częścią projektu “Working towards harmonized detention standards in the EU – the role of NPMs”.

Inicjatywa współfinansowana przez Dyrekcję Generalną Komisji Europejskiej ds. Sprawiedliwości i Konsumentów realizowana jest przez Stowarzyszenie Antigone, Bułgarski Komitet Helsiński, Węgierski Komitet Helsiński i Instytut Ludwiga Boltzmanna. Celem projektu jest wymiana doświadczeń dotyczących monitorowania sytuacji więźniów przez przedstawicieli krajowych mechanizmów prewencji oraz międzynarodowych ekspertów, w oparciu o cztery obszary tematyczne:

1. Traktowanie osób będących w sytuacji szczególnie wrażliwej.

2. Detencja w detencji (np. osadzeni przebywający w celach izolacyjnych).

3. Prawo do informacji i skargi.

4. Przemoc w więzieniach.

Konferencja stanowiła podsumowanie warsztatów, które odbyły się w pierwszej połowie 2020 r., a na podstawie których organizatorzy przygotowali podręczniki skierowane do przedstawicieli krajowych mechanizmów prewencji i innych podmiotów wizytujących jednostki penitencjarne. Każda z sesji poświęcona była omówieniu tematycznego podręcznika, w celu dalszego dostosowania jego treści do potrzeb adresatów.

Warto zwrócić uwagę, iż przygotowywane podręczniki stanowią nie tylko cenne źródło wiedzy na temat międzynarodowych standardów ochrony osób pozbawionych wolności. Z uwagi na uwzględnienie w nich kwestii praktycznych omawianych podczas warsztatów posłużyć mogą w przyszłości do aktualizacji metodologii wizytacji prowadzonych przez KMPT.

Na ważną kwestię zwróciła uwagę Nora Sveeass, wiceprezydentka SPT, w sesji poświęconej traktowaniu osób będących w sytuacji szczególnie wrażliwej. Apelowała, aby nie posługiwać się zwrotem „grupa/osoba wrażliwa”, ale „osoba w sytuacji ryzyka/zagrożenia”. Bowiem to sytuacja, a nie dana cecha, powoduje, że osoba należy do grupy wrażliwej, np.: kobiety na wolności nie stanowią grupy wrażliwej, w detencji już tak; muzułmanin w kraju arabskim, ze względu na wyznanie, nie jest grupą wrażliwą, w Polsce już tak; osoby LGBT+ z zasady nie są grupą wrażliwą (grupa jest najbardziej waleczna jeśli chodzi o prawa człowieka), ale w detencji już są w sytuacji ryzyka. Zatem akcent powinien być położony na sytuację, a nie na cechę. Co prawda, dokumenty międzynarodowe posługują się zwrotem „grupy wrażliwe”, jednak to język, którego używamy na co dzień kształtuje rzeczywistość i od niego powinniśmy zacząć.