Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Notatka z warsztatów Krajowych Mechanizmów Prewencji, które odbyły się w dniach 20-21 marca 2012 r. w Genewie

W dniach 20-21 marca 2012 r. w Genewie, odbyły się ósme tematyczne warsztaty krajowych mechanizmów prewencji poświęcone monitorowaniu deportacji(1) . Zostały one zorganizowane przez Radę Europy, w ramach programu „Utworzenie aktywnej sieci krajowych mechanizmów prewencji przeciw torturom, działalność sieci partnerskiej współpracy Peer-to-Peer”(2) .
W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele APT(3) , SPT(4) , CPT(5) , krajowych mechanizmów prewencji oraz organizacji, którym  państwa powierzyły funkcję monitorowania procesu deportacyjnego.
Polska nie implementowała jak dotąd Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/EC w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich (tzw. Dyrektywa Powrotowa), mimo iż termin jej wdrożenia upłyną dnia 24 grudnia 2010 r. Projekt nowej ustawy o cudzoziemcach implementującej postanowienia Dyrektywy Powrotowej powierza funkcję monitorowania przebiegu deportacji organizacjom pozarządowym: Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć (jego przedstawicielka uczestniczyła w warsztatach), Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz Stowarzyszeniu Interwencji Prawnej. 
Podczas warsztatów omówione zostały minimalne standardy jakie powinny być zapewnione deportowanym więźniom, od momentu przygotowania do procedury wydalenia (fit-to-fly), poprzez transport na lotnisko, pobyt na lotnisku, wejście na pokład samolotu oraz sam lot. Ponadto, zwrócono szczególną uwagę na sytuację odwołania procedury deportacyjnej i powrót więźnia do miejsca zatrzymania (tzw. „failed removal”), stosowanie przymusu bezpośredniego oraz kwestie medyczne. 
Wskazać w tym miejscu należy, iż krajowe mechanizmy prewencji, na podstawie art. 4 OPCAT(6)  posiadają mandat do przeprowadzania monitoringu procesów wydalania cudzoziemców. Definicja miejsc pozbawienia wolności ujęta w Protokole jest bardzo szeroka, nie może być rozumiana wyłącznie sensu stricte, i obejmuje również środki transportu, w tym te wykorzystywane do deportacji. Ponadto, więzień podczas procesu deportacyjnego wciąż jest osobą pozbawioną wolności pozostającą pod jurysdykcją i kontrolą państwa.

Opracował: Marcin Kusy
 

1. The immigration removal process and preventing monitoring.

2. Setting up an active network of national preventive mechanisms against torture, an activity of the   Peer-to-Peer Network”.

3. Stowarzyszenie Przeciwko Torturom w Genewie.

4. Podkomitet ONZ do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu.

5. Europejski Komitet do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu.

6. Protokół fakultatywny do Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania.