Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Po zamieszkach w Lubinie 8 sierpnia do aresztu miały trafić m.in. przypadkowe osoby niepełnoletnie - ich opiekunowie prawni mogli nie być o tym poinformowani
• RPO z niepokojem obserwuje coraz częstsze ingerencje policji w wolność zgromadzeń publicznych młodych osób
• Dlatego przypomina szefowej lubińskiej policji standardy w tym zakresie: dzieci mają takie same prawa do demonstrowania, jak i dorośli
• AKTUALIZACJA: Zatrzymano wtedy 59 osób, w tym dwie, które nie ukończyły 17. roku życia. Tego samego dnia zostały one przekazane ich opiekunom prawnym - odpowiedziała policja w Lubinie 
• Zarzuty dotyczą zaś głównie czynnego udziału w zbiegowisku, którego uczestnicy dopuszczają się gwałtownego zamachu na osobę lub mienie. Grozi za to do 3 lat więzienia 

Rzecznik Praw Obywatelskich z zaniepokojeniem przyjął informacje o działaniach policji w Lubinie, podjętych wobec zgromadzonych młodych osób, które brały tam udział w proteście przed komendą w związku ze śmiercią 34-mężczyzny po interwencji funkcjonariuszy.

Policja zatrzymała wtedy ponad 50 osób. Choć według oficjalnego komunikatu miano zatrzymywać jedynie "najbardziej niebezpiecznych uczestników manifestacji", to z relacji mediów i obecnych na miejscu aktywistów wynika, że do aresztu trafić mogły również zupełnie przypadkowe osoby, w tym - niepełnoletnie. A informacje o zatrzymaniu oraz o miejscu zatrzymania nie zostały przekazane ich opiekunom prawnym.

Rzecznik z niepokojem obserwuje coraz częstsze ingerencje policji w wolność zgromadzeń publicznych (szczególnie spontanicznych) osób młodych. 15 kwietnia 2021 r. zwrócił się do wszystkich komend wojewódzkich policji, wskazując na obowiązujące standardy w zakresie poszanowania wolności zgromadzeń publicznych, wnosząc m.in. o odpowiednie przeszkolenie funkcjonariuszy. Dotychczas otrzymał tylko kilka odpowiedzi.

Od początku roku RPO już kilkukrotnie był zmuszony podejmować interwencje w tego rodzaju sprawach. Chodziło np. o:

• sprawę nastolatka, członka Młodzieżowego Strajku Klimatycznego, który podczas demonstracji używał przez chwilę urządzenia nagłaśniającego. Upomniany przez policjantów, odłożył megafon. Mimo to policja zawiadomiła sąd rodzinny o jego :demoralizacji”;
• sprawę uczennicy, która wzięła udział w manifestacji w Poznaniu i zabrała na niej dwukrotnie głos. Policja miała na tej podstawie uznać, że  jest ona organizatorką zgromadzenia. Postępowanie ma zmierzać do postawienia młodej obywatelce zarzutów z art. 52 § 2 pkt 2 Kodeksu wykroczeń;
• zarzut organizacji zgromadzenia publicznego dla młodej osoby w Oleśnicy. W tym przypadku postępowanie zmierza do postawienia zarzutów z art. 165 § 1 Kodeksu karnego.
• postępowanie wrocławskiej policji wobec 17-letniej osoby w celu ukarania za siedzenie na chodniku w czasie proekologicznego protestu.

W tym kontekście RPO wskazuje, że osoby niepełnoletnie mają w RP prawo do demonstrowania swoich poglądów, szczególnie w sprawach o doniosłym znaczeniu społecznym. W tym zakresie korzystają z gwarantowanej konstytucyjnie wolności słowa (art. 54 ust. 1 Konstytucji) i udziału w pokojowych zgromadzeniach publicznych (art. 57 Konstytucji).

Podobne gwarancje zawiera Konwencja o Prawach Dziecka z 1989 r. Jej art. 13 ust. gwarantuje dziecku prawo do swobodnej wypowiedzi, a  art. 15 ust. 1 - wolność pokojowych zgromadzeń dzieci.

Biuro RPO zwraca się do komendantki powiatowej policji w Lublinie o informacje nt. zabezpieczenia zgromadzeń 8 sierpnia 2021 r. Prosi również o podanie podstaw zatrzymania poszczególnych osób, zwłaszcza osób nieletnich, w tym - czy i kiedy ich opiekunowie  zostali poinformowani o ich zatrzymaniach.

Odpowiedź policji w Lubinie

8 sierpnia 2021 r. funkcjonariusze Policji podjęli interwencje w rejonie Komendy Powiatowej Policji w Lubinie w stosunku do osób, w tym nieletnich, którzy dopuścili się czynów określonych w art. 254§ 1 kk i innych. 

Zaznaczyć także należy, iż bezpośrednio przed podjęciem czynności związanych z zatrzymaniem tych osób i doprowadzeniem do Komendy Powiatowej Policji w Lubinie, wielokrotnie, przy użyciu także urządzeń nagłaśniających, wzywano zgromadzane osoby do rozejścia się, ostrzegając, iż w przypadku niepodporządkowania się wydawanym poleceniom będą użyte środki przymusu bezpośredniego. Pomimo wydawanych poleceń, komunikatów, wyraźnych ostrzeżeń o konsekwencjach niestosowania się do wydawanych poleceń, osoby nadal gromadziły się w rejonie Komendy Powiatowej Policji w Lubinie, tym samym nie stosując się do wydawanych poleceń i ostrzeżeń.

Z całą stanowczością stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie 8 sierpnia 2021 r. zatrzymano osoby, które dopuściły się czynu określonego w art. 254 § 1 kk w zw. z art. 57a§ 1 kk i innych. 

Odpowiadając na pytania sformułowane w piśmie z 12 sierpnia 2021r., dotyczące przekazania informacji o podstawach zatrzymania poszczególnych osób, w tym osób nieletnich, a także o poinformowanie Rzecznika, czy i kiedy opiekunowie osób nieletnich zostali poinformowani o ich zatrzymaniu, uprzejmie informuję, że w związku z uzasadnionym podejrzeniem popełnienia przestępstwa określonego w art. 254 § 1 kk w zw. z art. 57a§ 1 kk i innych, 8 sierpnia 2021 r. zatrzymano łącznie 59 osób w tym dwie osoby, które nie ukończyły 17. roku życia, i tak:

• 49 zatrzymanym przedstawiono zarzuty o czyn z art. 254§ 1 kk w zw. z art. 57a § 1 kk, 
• 8 zatrzymanym przedstawiono zarzuty o czyn art. 254§ 1 kk w zw. z art. 57a § 1 kk i art. 288 § 1 kk i art. 223 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,
• 2 zatrzymanym, którzy nie ukończyli 17.  roku życia przedstawiono zarzuty o czyn z art. 254 § 1 kk w zw. z art. 57a§ 1 kk.

W tym miejscu wskazać należy, że ich opiekunowi prawni w tym samym dniu zostali poinformowani o fakcie ich zatrzymania, tj. 8 sierpnia 2021 r. i tego samego dnia osoby zatrzymane, które nie ukończyły 17. roku życia, zostały zwolnione i przekazane opiekunom prawnym.

Jednocześnie informuję, że zgromadzone materiały przeciwko wskazanym osobom przekazano do Prokuratury Rejonowej w Lubinie, następnie do dalszego prowadzenia dla Prokuratury Okręgowej w Legnicy I Wydział Śledczy, a kolejno materiały przekazane zostały do Prokuratury Okręgowej w Łodzi.

VII.613.20.2021