Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik ponownie zasygnalizował, że obowiązujące przepisy nie precyzują form, w jakich zatrzymany może realizować przysługujące mu prawo dostępu do adwokata. Niejasna treść art. 245 § 1 k.p.k. rodzi wątpliwości, czy zatrzymany może realizować prawo dostępu do adwokata także na odległość, w formie rozmowy telefonicznej. W rezultacie – praktycznie się to nie zdarza. Rzecznik podkreślił, że zatrzymanemu przysługuje prawo do obrony, a realizacja prawa do kontaktu z adwokatem jest niezbędna także z uwagi na to, że moment zatrzymania w większości przypadków poprzedza późniejsze przedstawienie zatrzymanemu zarzutu popełnienia przestępstwa. Zatrzymany potrzebuje wówczas kontaktu z osobą, która dobrze poinformuje go o jego prawach i obowiązkach, i której będzie mógł zaufać. W opinii Rzecznik zasadna wydaje się nowelizacja art. 245 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego, tak by prawo do adwokata lub radcy prawnego dla zatrzymanego było w pełni urzeczywistnione w praktyce, bez żadnych okoliczności dyskryminujących.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o rozważenie zainicjowania nowelizacji art. 245 § 1 k.p.k. oraz udzielenie informacji na temat etapu procesu implementacji do polskiego porządku prawnego przepisów Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2013/48/UE z dnia 22 października 2013 r. w sprawie dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumienia się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności.

Natomiast w piśmie do Pełnomocnika Komendanta Głównego Policji Rzecznik ponownie zwrócił uwagę na konieczność doprecyzowania obowiązujących wytycznych w sprawie wykonywania niektórych czynności dochodzeniowo-śledczych przez policjantów. Niejednokrotnie do działań funkcjonariuszy Policji w zakresie postępowania z osobami zatrzymanymi zgłaszane były zastrzeżenia. Zdarzają się sytuacje, że zatrzymani są zniechęcani do skorzystania z fachowej pomocy przez samych zatrzymujących, którzy stosując pozornie korzystną dla zatrzymanego sugestię, usiłują wywrzeć wpływ na jego decyzję. Zdaniem Rzecznika wprowadzenie precyzyjnych reguł postępowania (ww. wytycznych) niewątpliwie przyczyni się do poprawy skuteczności oraz sprawności funkcjonowania mechanizmu dostępu do pomocy prawnej osoby zatrzymanej w trybie art. 244 k.p.k.

Rzecznik zwrócił się do Pełnomocnika z prośbą o poinformowanie o podjętych działaniach w przedmiocie nowelizacji wytycznych, jak również o rozważenie podjęcia działań (w tym szkoleń) dla funkcjonariuszy Policji dotyczących uwrażliwienia ich na znaczenie skutecznego informowania osób zatrzymanych o ich prawach, w szczególności o prawie do kontaktu z adwokatem lub radcą prawym.

II.5150.9.2014