Biuletyn Informacji Publicznej RPO

O współczesnych problemach genetyki i biotechnologii oraz tym, jak duży wpływ na prawa człowieka ma rozwój nauki opowiadali praktykantom i pracownikom Biura RPO prof. Ewa Bartnik, prof. Piotr Stępień i prof. Paweł Golik z Instytutu Genetyki i Biotechnologii UW.

Naukowcy zwracali uwagę, że obecnie bardzo dużym problemem jest brak regulacji dotyczących przeprowadzania testów genetycznych. Jest wiele prywatnych firm, które oferują analizę DNA i na jej podstawie układają dietę odpowiednią dla danej osoby lub wskazują jaki sport powinna uprawiać. Decydując się na skorzystanie z takiej oferty, często nie zastanawiamy się nawet jak wrażliwe dane udostępniamy, nie myślimy o tym: kto je analizuje, jak są przechowywane i czy ktoś nie zechce wykorzystać ich później w innym celu.

- Jeżeli robimy testy genetyczne ze względów zdrowotnych, pod kontrolą lekarza, który później je z nami szczegółowo omówi to wszystko w porządku. Problem zaczyna się gdy powierzamy nasze DNA prywatnym, niesprawdzonym firmom, którym zaufaliśmy tylko dlatego, że skusiła nas kolorowa reklama – zaznaczył prof. Golik.

Na ten problem już od dawna zwraca uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich. W czerwcu w Biurze RPO odbyła się konferencja pt. „Wybrane aspekty praw człowieka a bioetyka”. Jej uczestnicy wskazywali, że niezbędne jest wprowadzenie regulacji dotyczących kwestii bioetycznych, w tym testów DNA. Potrzebne jest także sprecyzowanie zasad przeprowadzania badań klinicznych, czy wyrażania zgody na zabieg medyczny.

Podczas spotkania w Instytucie Genetyki i Biotechnologii UW, studenci odbywający praktyki w Biurze RPO pytali m.in. o to, w jaki sposób można wykorzystywać wyniki badań DNA w analizie kryminalnej, czy na podstawie pozostawionych na miejscu śladów biologicznych można stworzyć rysopis podejrzanego. Zastanawiali się też nad przepisami dotyczącymi klauzuli sumienia. Naukowcy wskazywali, że dla niektórych lekarzy już samo przeprowadzanie badań prenatalnych może być problemem etycznym, bo w wyniku zdobytej wiedzy np. o ciężkim uszkodzeniu płodu, ich pacjentka może podjąć decyzję o przeprowadzeniu aborcji. Dyskusja dotyczyła również żywności modyfikowanej genetycznie i jej wpływu na zdrowie człowieka. Praktykanci pytali też o opinię naukowców w sprawie obowiązkowych szczepień dzieci.

Spotkanie studentów ze specjalistami z Instytutu Genetyki i Biotechnologii UW zostało zorganizowane w ramach nowego programu praktyk w Biurze RPO. W trzyetapowym postępowaniu kwalifikacyjnym, spośród ponad 100 zgłoszeń, wybrano 31 osób. W tym miesiącu swoją praktykę odbywa 9 studentów prawa z całej Polski. Na początku poznają na czym polega praca Zespołu Wstępnej Oceny Wniosków, a następnie każdy z nich trafi do wybranego przez siebie zespołu problemowego. Po zakończeniu praktyk najlepsi studenci mogą zostać Ambasadorami RPO.