Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Przykładem pozbawienia wolności jest umieszczenie młodego człowieka w instytucji wychowawczej lub resocjalizacyjnej wbrew jego własnej woli, pobyt starszej osoby w domu pomocy społecznej czy pacjenta w szpitalu psychiatrycznym.

Czym jest Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur (KMPT)?

Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur sprawdza, czy ludzie pozbawieni wolności są traktowani z poszanowaniem ich godności.

Eksperci KMPT odwiedzają więzienia, komisariaty policji, szpitale psychiatryczne, izby wytrzeźwień, domy pomocy społecznej, a także zakłady poprawcze, policyjne izby dziecka, schroniska dla nieletnich czy młodzieżowe ośrodki wychowawcze, żeby sprawdzić czy przebywającym w tych miejscach osobom nie dzieje się krzywda.

Eksperci pracujący w KMPT są zatrudnieni w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich

Jak wygląda przebieg naszej wizyty?

Po pierwsze: nie informujemy instytucji z wyprzedzeniem, że zamierzamy przyjechać.

Nie robimy tego, ponieważ chcemy, by obraz placówki, którą odwiedzamy stanowił pełne odbicie jej codziennego funkcjonowania, a nie był obrazem stworzonym specjalnie z okazji naszej wizyty.

Ty wiesz najlepiej, jaka atmosfera panuje w danej placówce, w jaki sposób są traktowane dzieci i młodzież przebywający w niej, czy nie dzieje się w niej nic złego.

Dlatego właśnie chcielibyśmy porozmawiać z Tobą. Twoje doświadczenie jest dla nas niezbędne do tego żeby formułować dobre rekomendacje dotyczące tego, co można ulepszyć, poprawić, zmienić w miejscu, w którym przebywasz. To co nam przekażesz jest poufne – bez Twojej zgody nikomu nie przekażemy informacji na Twój temat.

W pierwszej kolejności, chcemy dowiedzieć się jak wygląda placówka, w której przebywasz, jakie warunki bytowe w niej panują.

Czy jest to miłe miejsce? Czy masz wszystko, czego potrzebujesz w swoim pokoju? Czy miejsca przeznaczone do wspólnego spędzania czasu są w dobrym stanie i posiadają odpowiednie wyposażenie?

W trakcie naszej wizyty czytamy ważne dokumenty, takie jak: regulamin placówki, procedury, decyzje administracyjne, akta osobowe wychowanków i notatki pracowników.

• Chcemy dowiedzieć się, w jaki sposób chronione są Twoje prawa?
• Czy dyscyplina w placówce utrzymywana jest poprzez stosowanie siły przez pracowników czy też dzięki ich autorytetowi, którym cieszą się u wychowanków?
• Co wychowawcy, psychologowie czy inni pracownicy robią, aby tej siły używać jak najmniej?
• Interesujemy się tym, jak zostałeś przyjęty/ta w tej placówce, czy masz wpływ na codzienne życie, czy spotykasz się ze swoją rodziną, przyjaciółmi, znajomymi, czy uczęszczasz do szkoły, czy masz możliwość uczestniczenia w różnych zajęciach organizowanych na terenie placówki albo na zewnątrz.
• Chcemy się również dowiedzieć czy czujesz się w tej placówce bezpiecznie, czy pracownicy traktują Cię z szacunkiem, czy możesz liczyć na wszelką pomoc z ich strony.
• W trakcie naszych wizyt rozmawiamy także z personelem placówki, ale możesz być spokojny o swoją anonimowość.
• To, co nam przekażesz pozostanie tylko między nami, chyba że sam oświadczysz, że chcesz byśmy to przekazali w Twoim imieniu.

Po każdej takiej wizycie nasz Zespół publikuje raport, zawierający zalecenia i wskazówki, które mają na celu poprawę sytuacji osób pozbawionych wolności w danej placówce.
W takim raporcie nie są podawane żadne dane osób z którymi rozmawialiśmy i od których otrzymaliśmy informacje, wszelkie tego typu informacje są anonimizowane. Oznacza to, że nikt nie dowie się, kto z nami rozmawiał i co dokładnie powiedział.

Przykładowe pytania, które zadajemy podczas wizyty:

1. Czy wiesz dlaczego znalazłeś/łaś się w tym miejscu?
2. Jakie informacje zostały Ci przekazane po przybyciu do placówki? Czy te informacje zostały Ci przekazane w sposób jasny i zrozumiały? Czy wiesz i rozumiesz jakie panują tutaj zasady?
3. Co Ci się najbardziej podoba w tym miejscu, a co najmniej?
4. Czy jest coś, co chciałbyś zmienić w tym miejscu?
5. Czy ktoś używał w stosunku do Ciebie jakiejś siły albo czy byłeś świadkiem takiego zdarzenia? W jakiej sytuacji ta siła została użyta?
6. Czy Ty albo ktokolwiek inny był w tym miejscu źle traktowany?
7. Czy otrzymujesz pomoc od pracowników, w sytuacji kiedy jej potrzebujesz?

Możliwość składania skarg

Rzecznik Praw Obywatelskich rozpatruje skargi wszystkich obywateli na decyzje podejmowane wobec nich przez organy państwowe. Skargi mogą dotyczyć decyzji wydanych przez różne instytucje publiczne, takie jak szkoły, szpitale, zakłady karne czy zakłady poprawcze.

Jeśli uważasz, że zostały złamane Twoje prawa, ktoś z pracowników danej placówki Cię skrzywdził – zawsze w takiej sytuacji możesz złożyć skargę do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Ta skarga nie  może być jednak anonimowa, choć możesz zaznaczysz że nie chcesz aby przekazywano innym Twoje dane.

Jeśli Rzecznik Praw Obywatelskich uzna, że istnieje podstawa do rozpatrzenia skargi, zwróci się z prośbą o udzielenie wyjaśnień do danej instytucji, a następnie wyda zalecenia
i rekomendacje, które mają likwidować przyczyny skarg i zapobiegać nieprawidłowościom
w przyszłości.

Skargi można składać pisemnie albo za pomocą formularza internetowego.

Jeśli masz jakieś pytania albo wątpliwości związane z przestrzeganiem Twoich praw, możesz tez zadzwonić na bezpłatna infolinię RPO (800 676 676).