Biuletyn Informacji Publicznej RPO

- Uchwalenie ustawy w takim kształcie spowodować może poważne komplikacje natury systemowej, brak spójności poszczególnych rozwiązań w obszarze kodeksu postępowania karnego, ostatecznie zaś poważne komplikacje w praktyce stosowania prawa – to fragment opinii Naczelnej Rady Adwokackiej dotyczącej rządowego projektu nowelizacji ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Dokument został przesłany do wiadomości Rzecznika Praw Obywatelskich.

RPO już 21 stycznia 2016 r. zasygnalizował Ministrowi Sprawiedliwości istotne zastrzeżenia natury prawnej dotyczące wskazanego projektu nowelizacji. Zdaniem Rzecznika, rozwiązania w nim zawarte mogą prowadzić do obniżenia istniejących standardów ochrony praw człowieka i obywatela, wypracowanych zarówno w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, jak i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Podobne stanowisko przedstawiła teraz Naczelna Rada Adwokacka. W swojej opinii negatywnie oceniła m.in. to, że obecna nowelizacja jest przygotowywana w dość krótkim okresie od wejścia w życie nowo ukształtowanego modelu postępowania karnego tj. od 1 lipca 2015 r. W związku z tym nie wykształciło się jeszcze orzecznictwo pozwalające na rzetelną ocenę aktualnie obowiązujących rozwiązań.

Przedstawiciele adwokatury odnieśli się negatywnie także do zmian w zakresie ustanawiania obrońcy lub pełnomocnika z urzędu – bez wcześniejszego badania stanu majątkowego osoby zgłaszającej takie żądanie.

NRA podzieliła też zgłoszone przez Rzecznika wątpliwości dotyczące stosowania tymczasowego aresztowania. Chodzi o możliwość jego zastosowania wyłącznie na podstawie grożącej surowej kary (projektodawca postuluje usunięcie przesłanki obawy utrudniania prawidłowego toku postępowania).

Ponadto, niepokój Naczelnej Rady Adwokackiej budzi propozycja, aby w przypadku uzyskania podczas kontroli operacyjnej dowodu popełnienia przestępstwa - ale innego niż to, którego dotyczyło zarządzenie takiej kontroli albo zostało popełnione przez inną osobę – to prokurator, a nie jak dotychczas sąd, podejmowałby decyzję o jego wykorzystaniu.

NRA zwróciła również uwagę na zmiany dotyczące składania fałszywych zeznań. Projekt nowelizacji zakłada bowiem nie tylko zwiększenie kary grożącej za to przestępstwo, ale także wprowadza jego nowe typy. W tym zakresie Rzecznik Praw Obywatelskich sygnalizował sprzeczność projektowanego rozwiązania z fundamentalną dla europejskiej kultury prawnej wolnością od samooskarżania się.