Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Istniejące ograniczenia w dostępie do świadczeń z funduszu alimentacyjnego sprawiają, że bardzo duża grupa dzieci jest pozbawiona jakiejkolwiek pomocy państwa, a cały ciężar odpowiedzialności za ich utrzymanie został przerzucony na jednego z rodziców. Rzecznik wystąpił do Prezesa Rady Ministrów z prośbą o podjęcie działań zmierzających do skutecznego zabezpieczenia praw rodziców i dzieci uprawnionych do alimentów.

Podkreślił, że na przestrzeni 7 lat obowiązywania ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów wysokość świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz wysokość kryterium dochodowego pozostawały na niezmienionym poziomie. W ocenie Rzecznika konieczna jest reforma systemu alimentacji i wprowadzenie bardziej dostępnych rozwiązań (np. mechanizmu pozwalającego uzyskać świadczenie nawet w przypadku przekroczenia kryterium dochodowego). Niska ściągalność alimentów jest przejawem przemocy ekonomicznej wobec kobiet, ponieważ to głównie samotne matki mają na utrzymaniu dzieci (w 2011 r. wśród rodzin niepełnych matki z dziećmi do lat 24 stanowiły 89%).

W odpowiedzi udzielonej z upoważnienia Premiera przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wskazano, że środki wypłacone z funduszu alimentacyjnego są finansowane z budżetu państwa, pomimo założeń, że władza publiczna ma je odzyskiwać od dłużników. Z tego względu nie jest obecnie możliwe skierowanie tej formy pomocy do wszystkich osób uprawnionych do alimentów, które ich nie otrzymują z uwagi na bezskuteczność egzekucji.

Minister poinformował, że obecnie nie są prowadzone prace nad podwyższeniem kryterium dochodowego lub jego zmianą. Nie planuje się także zwiększenia nabywanej wysokości tych świadczeń.

Priorytetem rządu jest program „Rodzina 500+”, który przewiduje znaczące i powszechne wsparcie rodziców wychowujących dzieci w formie nowego świadczenia wychowawczego w wysokości 500 zł miesięcznie na dziecko. Z programu tego będą mogły skorzystać rodziny, które korzystają obecnie ze świadczeń z funduszu alimentacyjnego, jak i rodziny, niespełniające kryterium dochodowego uprawniającego do otrzymania tych świadczeń. Do projektu ustawy realizującego ten program wprowadzono ostatnio korekty, zgodnie z którymi świadczenie wychowawcze z programu „Rodzina 500+” nie będzie wliczane do dochodu przy ustalaniu prawa do świadczeń z innych systemów wsparcia. Dotyczy to w szczególności świadczeń rodzinnych, świadczeń z pomocy społecznej, a także świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Minister zadeklarował, że analizowane są możliwości podjęcia działań o charakterze międzyresortowym, zmierzających do wypracowania nowych rozwiązań dotyczących niealimentacji w tym dotyczących poprawy skuteczności egzekucji alimentów.

Lesław Nawacki – Dyrektor Zespołu Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego w Biurze RPO: Rzecznik Praw Obywatelskich w porozumieniu z Rzecznikiem Praw Dziecka powołał zespół ekspertów, którego zadaniem będzie wypracowanie propozycji rozwiązań systemowych zmierzających do usprawnienia systemu zabezpieczającego prawa rodziców i dzieci doświadczających niealimentacji.