Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Po wystąpieniu Rzecznika Praw Obywatelskich Rada Powiatu Oleśnickiego zmieniła uchwałę w sprawie określenia szczegółowych warunków umorzenia w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstępowania od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej. Chodziło o kontrowersyjny zapis dotyczący „odstąpienia” od opłaty. We wcześniejszej wersji uchwały oznaczał on jedynie częściowy, a nie całkowity brak należności za pobyt dziecka (§ 2 ust. 1 uchwały Rady Powiatu Oleśnickiego Nr XXVII/198/2013 z dnia 24 czerwca 2013 r.). Zapis ten zakwestionowało we wniosku do Rzecznika Samorządowe Kolegium Odwoławcze we Wrocławiu.

Zdaniem SKO przepis uchwały przewidujący możliwość częściowego (procentowego) odstąpienia od ustalenia opłaty, jest sprzeczny z art. 194 ust. 2 in fine w związku z art. 194 ust. 3 ustawy o pieczy, uchybiając zarazem wartościom.

W myśl art. 194 ust. 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t. jedn. Dz. U. z 2018 ze zm.); dalej: ustawa o pieczy, przewidziano możliwość zastosowania ulgi w odpłatności w formie umorzenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej w całości lub w części łączenie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstąpienia od ustalenia opłaty, o której mowa w art. 193 ust. 1 ww. ustawy. Zastosowanie konkretnej ulgi następuje na podstawie decyzji starosty działającego na wniosek lub z urzędu. Szczegółowe warunki zastosowania przewidzianych w/w ulg określa rada powiatu w drodze uchwały.

W przepisie § 2 ust. 1 wspomnianej wyżej uchwały Rady Powiatu Oleśnickiego w szczegółowy sposób określono procentowy zakres odstąpienia od opłaty w całości lub części w zależności od stwierdzonych dochodów w stosunku do kryterium dochodowego określonego na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (t.j.: Dz. U. z 2013r., poz. 182 ze zm.) ustanawiając progi stosowane do każdej sprawy indywidualnie. Ulgę tę, zgodnie z zapisem uchwały, stosuje się z urzędu lub na wniosek osoby zobowiązanej, lecz tylko w sytuacji, gdzie nie przekracza ona swoim dochodem wartości przewidzianych w tabeli.

Zgodnie z Uniwersalnym Słownikiem języka polskiego (pod redakcją S. Dubisza, Warszawa 2006, s. 1180) zwrot „odstąpić” oznacza to samo, co: „wycofać się, zrezygnować z czegoś, zrzec się czegoś”. Odstąpienie od ustalenia opłaty powinno zatem oznaczać definitywną rezygnację z jej ustalenia, całkowitą rezygnację z domagania się ponoszenia odpłatności za pobyt dziecka z pieczy zastępczej. W tym kontekście przepis uchwały przewidujący możliwość częściowego (procentowego) odstąpienia od ustalenia opłaty, był sprzeczny z art. 194 ust. 2 in fine w związku z art. 194 ust. 3 ustawy o pieczy.

Porównując poprzednio stosowany przepis art. 79 ust. 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (począwszy od brzmienia pierwotnego przepisu do stanu normatywnego, który obowiązywał do 31 grudnia 2011 r.) z treścią obecnie obowiązującego art. 194 ust. 3 ustawy o pieczy, poprzednio ustawodawca expressis verbis umocował do „częściowego albo całkowitego odstąpienia od ustalenia opłaty”. Obecnie natomiast odniesienie w całości lub w części należy raczej odnosić do możliwości umorzenia ustalonej opłaty w całości lub w części.

Według Rzecznika, który podzielił pogląd SKO, Rada Powiatu powinna w sposób ścisły realizować upoważnienia wynikające z delegacji ustawowej, podczas gdy przyjęte w uchwale rozwiązanie zdaje się poza tę delegację wykraczać.

W odpowiedzi na wystąpienie Rzecznika starosta oleśnicki podzielił powyższe zastrzeżenia i zadeklarował podjęcie prac nad nową uchwałą. Po kilku miesiącach poinformował, że w dniu 2 grudnia 2019 roku w Dzienniku Urzędowym Województwa Dolnośląskiego została ogłoszona Uchwała nr XII/102/2019 Rady Powiatu Oleśnickiego z dnia 21 listopada 2019 roku w sprawie określenia szczegółowych warunków umorzenia w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstępowania od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej, w której wprowadzono zmiany treści kwestionowanego przepisu oraz pozostałych zapisów uchwały Nr XXVIl/l98/2013 z dnia 24 czerwca 2013 roku dostosowując je do rozwiązań obowiązujących w obecnym porządku prawnym.

BPW.511.102.2015