Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Maleńkie dzieci nieletnich matek nie powinny z nimi przebywac w Młodziezowych Osrodkach Wychowawczych (MOW) - uważa Ministerstwo Edukacji Narodowej

Rzecznik Praw Obywatelskich zabiega o to, by nieletnie matki przebywające w Młodzieżowych Ośrodkach Wychowawczych mogły mieć stały kontakt ze swoim dziećmi. Dlatego 21 stycznia 2016 r. zwrócił się do minister edukacji o rozważenie powrotu do starych przepisów (§ 15 ust. 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach - Dz. U. poz. 1872. Co do zasady rozporządzenie to wejdzie w życie 1 września 2016 r.).

Rzecznik od kilku lat stara się o takie zmiany w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich, które usankcjonują praktykę sprawowania faktycznej pieczy nieletniej nad dzieckiem w placówce resocjalizacyjnej i określą ramy pomocy udzielanej nieletniej podczas jej pobytu w placówce z dzieckiem. Według RPO to, że przepisy nie umożliwiają nieletnim matkom w placówkach resocjalizacyjnych przebywanie ze swoimi dziećmi, narusza przepisy art. 18, 47 i 71 ust. 2 Konstytucji RP.

W odpowiedzi z 21 kwietnia 2016 r. sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Teresa Wargocka wskazała, że sprawę udziału – w miarę możliwości – takiej nieletniej matki w opiece nad dzieckiem rozwiązuje system wspierania rodziny i pieczy zastępczej zawodowych specjalistycznych rodzin zastępczych. - Intencją ustawodawcy nie było jednak, by noworodki, niemowlęta i małe dzieci przebywały z nieletnimi matkami w Młodzieżowych Ośrodkach Wychowawczych – pisze wiceminister edukacji.

Rozwiązanie takie zostało wypracowane po rekomendacjach środowiska resocjalizacyjnego. Według MEN przeciwko stałemu przebywaniu w MOW dzieci nieletnich matek przemawia również fakt, że placówki te nie zapewniają wychowankom opieki zdrowotnej na miejscu, a do tego bezpieczeństwo dzieci mogłoby być zagrożone.

Powołując się na opinię Krajowego Konsultanta do Spraw Psychiatrii Dziecięcej prof. dr. hab. Tomasza Wolańczyka, Ministerstwo wskazuje, że 70% wychowanków MOW wymaga pomocy psychiatrycznej i psychoterapeutycznej. A poza tym system oświaty nie obejmuje dzieci poniżej 2,5 roku życia, czyli poniżej wieku wychowania przedszkolnego. Jest to materia znajdująca się w kompetencjach Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

W konkluzji wiceminister edukacji stwierdza, że „Ministerstwo Edukacji Narodowej ze swej strony podejmie wszelkie działania, aby zapewnić zarówno nieletnim matkom, jak i będącym w ciąży wychowankom MOW, optymalny przebieg procesu resocjalizacji oraz optymalne warunki pobytu tak, by udział w sprawowaniu opieki nad dzieckiem był możliwy”.

Dr Marcin Mazur, zastępca dyrektora Zespołu Krajowy Mechanizm Prewencji:

Trzeba się zgodzić, iż są określone rozwiązania prawne, np. zawodowe specjalistyczne rodziny zastępcze, gdzie mogłaby przebywać zarówno nieletnia, jak i jej dziecko. Ale  - jak wskazuje samo Ministerstwo - „rozwiązanie to nie jest powszechnie wdrażane z uwagi na zbyt małą liczbę takich rodzin zastępczych na terenie kraju”. W odpowiedzi pobrzmiewa także tradycyjny podział materii pomiędzy ministerstwami. Wydaje się, iż propozycja RPO nie musi stać w opozycji do rozwiązań prawnych zawartych w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, a powinna stać się jeszcze jednym instrumentem zapewnienia nieletnim matkom możliwości wypełniania roli macierzyńskiej, co gwarantują właściwe przepisy Konstytucji RP.