Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Pomoc ofiarom przemocy domowej, w tym zwłaszcza kobietom, oferowana obecnie przez państwo, jest niewystarczająca. Dlatego zaniepokojenie Rzecznika Praw Obywatelskich wzbudziła odmowa przyznania dotacji dla dwóch organizacji zajmujących się pomocą dla kobiet będących ofiarami przemocy - Centrum Praw Kobiet oraz Lubuskiego Centrum Praw Kobiet BABA, a także dla Fundacji Dzieci Niczyje (obecnie Dajemy Dzieciom Siłę). Rzecznik zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości o wyjaśnienie, jak zorganizowany jest system wsparcia dla ofiar przemocy o szczególnych potrzebach, w tym kobiet doświadczających przemocy domowej.

Lokalne programy przeciwdziałania przemocy często traktują problem przemocy w sposób bardzo ogólny, bez wskazywania konkretnych, satysfakcjonujących rozwiązań. Organizacje społeczne tylko w niewielkim stopniu mogą uczestniczyć w konsultacjach i realizacji programów antyprzemocowych.

Przykładowo w województwie śląskim pomoc ofiarom przemocy udzielana jest głównie w punktach konsultacyjnych, działających przy ośrodkach pomocy społecznej. Godziny pracy punktów są związane z godzinami pracy urzędu, co powoduje, że uzyskanie pomocy w innych godzinach oraz w dni wolne od pracy nie jest możliwe. Niepokojącą praktyką jest także udzielanie porad w tych samych punktach konsultacyjnych zarówno sprawcom przemocy domowej, jak i ich ofiarom. Większość gmin nie prowadzi darmowego poradnictwa prawnego.

Istotną rolę w udzielaniu profesjonalnego wsparcia ofiarom przemocy - zwłaszcza w przypadku kobiet starszych oraz kobiet z niepełnosprawnościami - odgrywają organizacje pozarządowe. Dlatego też niepokój Rzecznika Praw Obywatelskich budzi informacja o odmowie wsparcia finansowego z Funduszu pomocy pokrzywdzonym oraz pomocy penitencjarnej dla organizacji zajmujących się pomocą dla kobiet będących ofiarami przemocy.

Jak wynika z uzasadnienia decyzji powodem odmowy przyznania dotacji celowej na realizację zadań przez Centrum Praw Kobiet oraz Lubuskie Centrum Praw Kobiet BABA jest to, że obie organizacje kierują ofertę pomocy wyłącznie do kobiet pokrzywdzonych przestępstwem, podczas gdy dysponent Funduszu szczególną wagę przykłada do zapewnienia możliwie kompleksowej realizacji pomocy wszystkim pokrzywdzonym przestępstwem. Wsparcia finansowego odmówiono także Fundacji Dzieci Niczyje.

Rzecznik podkreślił, że rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 września 2015 r. w sprawie Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej nie zawiera przepisu wskazującego na wyłączenie z możliwości uzyskania dotacji celowej z Funduszu organizacji, które specjalizują się w pomocy dla konkretnej grupy pokrzywdzonych. Przypomniał też, że w poprzednich latach, przy podobnych kryteriach oceny ofert przesłanych w ramach konkursu na powierzenie realizacji zadań ze środków Funduszu wszystkim trzem wyspecjalizowanym organizacjom przyznano dotacje.

Dodatkowo, dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 października 2012 r. nr 2012/29/UE ustanawiająca normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw oraz zastępująca decyzję ramową Rady 2001/220/WSiSW zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia ukierunkowanego i zintegrowanego wsparcia dla ofiar o szczególnych potrzebach, takich jak ofiary przemocy seksualnej, ofiary przemocy na tle płciowym i ofiary przemocy w bliskich związkach.