Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Obywatele mogą być zdezorientowani, bo w żadnym dzisiejszym akcie prawnym nie znajdą ważnego artykułu ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa
• W jej tekście będzie tylko adnotacja „pominięty”, ale obywatel nie będzie wiedział, czy artykuł ten został już uchylony, czy nie - tymczasem wciąż jest on stosowany przez sądy
• Od 1995 r. do 2012 r. artykuł ten był przytaczany w samym obwieszczeniu o tekście jednolitym ustawy, choć w nie w samej ustawie, która jest załącznikiem do obwieszczenia      

Dlatego Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do marszałka Sejmu Marka Kuchcińskiego, aby ten artykuł bądź wrócił do obwieszczenia, bądź też znalazł się w tekście jednolitym ustawy.  

Tekst jednolity danej ustawy publikowany jest po kolejnych jej zmianach. Swego rodzaju wstępem do takiego tekstu jest obwieszczenie Marszalka Sejmu w sprawie jego ogłoszenia. Zgodnie z techniką prawodawczą, określonym w rozporządzeniu premiera z 2002 r., tekst jednolity może nie obejmować przepisów zawartych w ustawach zmieniających – jako niezmieniających samej ustawy -  ale powinien być w nim odnośnik do obwieszczenia, gdzie te przepisy są przytaczane.

Tak od 1995 do 2012 r. było w przypadku art. 63 ust. 2  i 3 ustawy gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. W kolejnych obwieszczeniach tego już nie ma - co budzi wątpliwości Rzecznika.

Art. 63 ust. 2 i 3. zakończył rozpoczęty  na gruncie ustawy z 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (tzw. ustawy uwłaszczeniowej) proces porządkowania własności nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych.  Ustawę uwłaszczeniową uchylono w 1982 r., kiedy przekazano sądom prowadzenie spraw niezakończonych. Wcześniej wydane akty własności mogły być jednak nadal podważane w drodze wniosków o wznowienie postępowania lub stwierdzenia jego nieważności na podstawie Kodeksu postępowania administracyjnego. Ostatecznie proces porządkowania zakończono ustawą o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa z 1991 r. W art. 63 ust. 2 i 3 wprowadziła ona zakaz weryfikacji w trybach nadzwyczajnych Kodeksu postępowania administracyjnego decyzji wydanych na podstawie ustawy uwłaszczeniowej.

Art. 63 ust. 2 i  3 nie utracił mocy obowiązującej. Nadal jest stosowany przez organy administracji publicznej oraz sądy. Jest bowiem wyłączną podstawą prawną uniemożliwiającą weryfikację decyzji w związku z ustawą uwłaszczeniową.

- Obecnie jednak treść tej normy nie jest zamieszczona ani w teście jednolitym ustawy, ani w obwieszczeniu Marszałka Sejmu. Sytuacja ta, w mojej ocenie, narusza wyrażoną w art. 2 Konstytucji zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa i związane z nią bezpieczeństwo prawne jednostki oraz zasadę prawidłowej legislacji i określoności prawa – uznał Rzecznik. Pominięcie to powoduje, że sytuację prawną obywateli kształtuje przepis, którego treść nie znajduje się w żadnym z obowiązujących obecnie tekstów aktów normatywnych.

Dlatego Rzecznik zwrócił się do Marszałka Sejmu  o rozważenie możliwości zamieszczenia w tekście jednolitym ustawy bądź w obwieszczeniu do niego pełnej treści art. 63 ust. 2 i 3 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.

IV.7005.12.2018