Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Jak DPS-y poradziły sobie z zagrożeniem pandemicznym?
• Czego najbardziej brakowało im w czasie pandemii?
• Czego teraz potrzebują DPS-y, by poradzić sobie z kolejnymi falami zakażeń?
• Na takie m.in. pytania starali się odpowiedzieć paneliści podczas webinarium na temat sytuacji domów pomocy społecznej w dobie pandemii koronawirusa

„To nie jest kraj dla starych ludzi? Wsparcie dla placówek opieki w dobie COVID19” - to tytuł webinarium, które odbyło się 14 grudnia 2020 r. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Think Thank Nowa Przestrzeń Społeczna, Stowarzyszenie Czas Przestrzeń Tożsamość i Fundację Stabilo. Jedną z panelistek była Justyna Zarecka z Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur, czyli zespołu w Biurze RPO, którego zadaniem jest wizytowanie wszystkich miejsc pozbawienia wolności, w tym także domów pomocy społecznej i prywatnych placówek opieki.

Przedstawicielka KMPT zaznaczyła, że choć od marca br. bezpośrednie wizytacje w tych placówkach zostały zawieszone, aby nie narażać mieszkańców na zakażenie, to KMPT stale monitoruje sytuacje w tych miejscach m.in. poprzez analizę doniesień medialnych oraz wystąpienia do organów prowadzących placówki, w których doszło do zakażeń. KMPT wielokrotnie występował też o informacje do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz do poszczególnych wojewodów. Na podstawie zebranych informacji opracowywany jest raport o sytuacji epidemiologicznej w miejscach detencji.

W trakcie webinarium Jarema Piekutowski przedstawił również wyniki badań realizowanych przez Stowarzyszenie Czas Przestrzeń Tożsamość w domach pomocy społecznej. Ich celem było sformułowanie rekomendacji dla tego typu jednostek w dobie nasilenia pandemii.

W ocenie KMPT największym problemem, z którym musiały się zmierzyć placówki były kwestie niedoborów kadrowych wynikające m.in. z ograniczenia zatrudnienia personelu medycznego do jednej placówki, objęcia pracowników kwarantanną itp. Wiele trudności sprawiło także testowanie mieszkańców i personelu, brakowało bowiem jednej spójnej polityki w tym zakresie. Wiele wątpliwości KMPT wzbudziły zbyt daleko idące ograniczenia praw mieszkańców, do których dochodziło w niektórych placówkach m.in. mieszkańcy byli proszeni o nieopuszczanie swoich pokoi, zakazywano odwiedzin, mimo iż na tego typu spotkania zezwalali wojewodowie w swoich wytycznych.

Przedstawicielka KMPT podkreśliła, że ze względu na ochronę życia i zdrowia pewne ograniczenia w placówkach mogą być wprowadzane, jednak zawsze powinny być one proporcjonalne do istniejącego zagrożenia i uwzględniać zastosowanie alternatywnych rozwiązań, a w kwestiach tak newralgicznych jak ograniczenia praw mieszkańców zawsze powinny być wydawane w oparciu o przepisy rangi ustawowej.

W tym kontekście Jarema Piekutowski zauważył, że z przeprowadzonych badań ankietowych wynika, że izolacja od osób z zewnątrz była jednym z najważniejszych problemów w DPS w dobie pandemii (71 proc. wskazań). Natomiast 73 proc. badanych wskazywało na pogorszenie samopoczucia psychicznego mieszkańców. Przedstawicielka KMPT zauważyła, że uwidoczniło to dostrzegany od wielu lat problem systemowy w dostępie do wsparcia psychologicznego dla mieszkańców DPS.

Paneliści dyskutowali też o dobrych praktykach, które zostały dostrzeżone w niektórych placówkach oraz o tym, na jakiego rodzaju wsparcie mogły liczyć domy pomocy społecznej. W tym kontekście przedstawicielka KMPT opowiedziała o akcji charytatywnej Nadzieja, której partnerem było Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. W jej ramach polscy literaci, reportażyści, pisarze stworzyli książkę, z której dochód przeznaczono na domy pomocy społecznej i hospicja. Dotychczas zebrano blisko 1 mln 600 tys., które zostały przekazane 58 placówkom.

Wśród rekomendacji na przyszłość paneliści zwrócili uwagę m.in. na potrzebę stworzenia jasnych i precyzyjnych rozwiązań prawnych i procedur, zapewnienie możliwości szybkiego testowania mieszkańców i personelu, konieczność skutecznej izolacji osób zakażonych, stworzenie przestrzeni do wymiany doświadczeń i dobrych praktyk pomiędzy placówkami.