Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Zrealizowana propozycja badania

Temat:

Nierówne traktowanie w miejscu pracy ze względu na religię.
(Przez nierówne traktowanie rozumie się nie tylko określone działania ale również psychiczną presję. Przez miejsce pracy rozumie się zarówno sytuacje związane z rekrutacją pracowników, jak również realizowanie stosunku pracy w różnych jego etapach np. wynagrodzenie, awans).

Cel badawczy:

1. Monitoring ustaw: realizacja zapisów prawnych dotyczących dyskryminacji ze względu na religię (W jakim zakresie realizowane jest w Polsce prawo dotyczące równego traktowania ze względu na wyznanie?)
2. Sprawdzenie stanu wiedzy na temat praw związanych z wyznawaną religią (W jakim zakresie przedstawiciele grup religijnych znają i rozumieją przysługujące im prawa jako wyznawców religii w miejscu pracy?)
3. Sprawdzenie czy występuje nierówne traktowanie ze względu na religię (Czy są [i jeśli tak, to jakie] najczęstsze przejawy łamania tego prawa?)
4. Zdiagnozowanie skali występowania (Jaka jest szacunkowa liczba osób, których to zjawisko dotyczy?)
5. Określenie kontekstów występowania zjawiska (Czy można wskazać, jakich stanowisk pracy zjawisko to dotyczy? W jakich sytuacjach w pracy ono występuje?),
6. Określenie środowiska występowania zjawiska (Czy można wskazać, rodzaj miejsca pracy oraz charakter zatrudnienia w miejscu pracy, którego dotyczy zjawisko nierównego traktowania?)
7. Określenie źródła stereotypów i nierównego traktowania (Jakie są motywy nierównego traktowania przedstawicieli poszczególnych wyznań w Polsce?)
8. Narracje nt. grup religijnych w środowiskach pracy (Jakie schematy myślenia wyznaczają stosunek do przedstawicieli grup religijnych w miejscu pracy?)

Uzasadnienie:

Polskie prawo zakazuje nierównego traktowania ze względu na wyznawaną religię. Takie zapisy znajdują się między innymi w: (1) Ustawie z dnia 06 czerwca 1997 r. Kodeks karny, Dz. U. z 1997, Nr 88, poz. 553 z późn. zm.), (2) Ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, Dz. U. z 1998, Nr 21, poz. 94 z późn. zm., (3) Ustawie z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania, Dz. U. z 2010 r., Nr 254, poz. 1700. Ten ostatni dokument wskazuje bezpośrednio na zakaz nierównego traktowania osób fizycznych ze względu religię, wyznanie, światopogląd w zakresie m.in. usług rynku pracy.
Mimo to są podstawy, aby przypuszczać, że w polskim społeczeństwie dochodzi do nierównego traktowania ze względu na wyznawaną religię.
Podstawą do tego założenia jest socjologiczna obserwacja polskiego społeczeństwa. Wskazuje ona, że tradycyjnie wysoka religijność Polaków w ciągu ostatnich lat zderzana jest z intensywnymi procesami modernizacyjnymi, obejmującymi funkcjonowanie gospodarstw domowych, sferę ekonomiczną oraz publiczną. U podstaw procesów modernizacyjnych leżą w dużej mierze: rynek pracy oraz funkcjonowanie przedsiębiorstw prywatnych.
W takiej sytuacji szczególnie na rynku pracy religia może być traktowana jako „cecha negatywna”, stanowiąca przeszkodę nie tylko w osobistej karierze zawodowej, ale również całego przedsiębiorstwa, a nawet modernizacji kraju.
Ponadto wydaje się, że ze względu na sprzężenie religijności oraz polityki, problem nierównego traktowania ze względu na religię dotyczyć może również zatrudnienia w sektorze publicznym. Religijność bywa bowiem często niemal utożsamiana z preferencjami politycznymi.
Kontekstem do tych społecznych napięć jest przekaz medialny, który nierzadko zaszczepia oraz utrwala stereotypowe obrazy religii oraz osób wierzących.

Katolicka Agencja Informacyjna

Redakcja BRPO