Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Pism procesowych do WSA w Warszawie nie można samemu składać w biurze podawczym sądu - tylko pocztą lub elektronicznie
• Ogranicza to prawo do sądu ludziom nie mającym internetu lub takim, których nie stać na opłaty pocztowe
• Możliwości takiej nie przewiduje zarządzenie antykowidowe prezesa WSA
• 1 czerwca 2021 r. wznowiono możliwość przyjmowania korespondencji składanej osobiście - poinformował WSA  

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęła skarga na ograniczenie uprawnień procesowych uczestników postępowań przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie.

Swym zarządzeniem z 16 października 2020 r. prezes WSA wdrożył działania profilaktyczne dla przeciwdziałania zakażeniem wirusem SARS-CoV-2. Chodzi o ograniczenie dostępu do akt w siedzibie WSA oraz niemożność osobistego składnia pism procesowych. Wstrzymano też przyjmowanie interesantów w czytelni akt, a pracę biura podawczego ograniczono do przyjmowania korespondencji za pośrednictwem operatorów pocztowych.

Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi gwarantuje stronom dostęp do akt sprawy. Przyznaje im prawo do przeglądania akt sprawy oraz otrzymywania odpisów, kopii lub wyciągów z tych akt.

Zapewnienie stronom dostępu do akt sprawy jest elementem zasady jawności postępowania. Ma to szczególne znacznie przy rozpoznawaniu sprawy na posiedzeniu niejawnym – a to obecnie jest standardem działalności sądów administracyjnych.

Tymczasem prawo dostępu strony do akt sprawy wynika z  przysługującemu każdemu konstytucyjnemu prawu dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów (art. 51 ust. 3 Konstytucji). Wszelkie ograniczenia tego prawa mogą być wprowadzane jedynie ustawową. Tymczasem w WSA możliwość osobistego zapoznania się z aktami w siedzibie sądu wyłączono zarządzeniem  prezesa.

Procedura sądowo-administracyjna dopuszcza składanie pisma procesowego przez elektroniczną skrzynkę podawczą sądu administracyjnego oraz nadanie go w placówce operatora pocztowego.

Dla niewielkiego odsetka obywateli, którzy nie mają dostępu do internetu i żyją w niedostatku (przez co nie stać ich na opłaty pocztowe), jedyną możliwością pozostaje złożenie pisma w biurze podawczym sądu.

W sytuacji, gdy pracę biura podawczego sądu ograniczono na podstawie zarządzenia prezesa sądu i wyłączono możliwość osobistego składania pism procesowych, niektóre osoby mogą zatem zostać de facto pozbawione prawa do sądu. Nie będą mogły wnieść skutecznie odwołania od orzeczenia sądu czy też wniosku o przyznanie prawa pomocy.

Zastępca RPO Maciej Taborowski zwrócił się do prezesa WSA Wojciecha Mazura o rozważenie stosownej zmiany zarządzenia - tak, aby nie ograniczało ono uprawnień procesowych stron, których źródłem są normy konstytucyjne.

V.510.214.2020