Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Sąd Najwyższy rozpoznał kasację na niekorzyść Pana K. Sprawa ta dotyczyła wypadku drogowego, w którym zginął ojciec Pana R., na wniosek którego sprawa została przez Rzecznika Praw Obywatelskich podjęta.

Panu K. zarzucono spowodowanie wypadku, a następnie przypisano jego popełnienie (czyn z art. 177 § 2 Kodeksu karnego, dalej: Kk).

W związku z zarzuceniem Panu K. tego występku Pan R. złożył w toku postępowania karnego, w oparciu o art. 46 Kk, wniosek zarówno o naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem, jak i zasądzenie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Sąd I instancji, stosując art. 46 Kk, w brzmieniu obowiązującym przed 1.07.2015r., w oparciu zgromadzony materiał dowodowy, dotyczący powstania szkody materialnej poczynił ustalenia dotyczące jej rozmiarów i orzekł wobec Pana K. na rzecz Pana R. jej naprawienie. Nie poczynił natomiast ustaleń dotyczących poniesionej przez Pana R. szkody niematerialnej (doznanej krzywdy) i nie wydał orzeczenia w przedmiocie naprawienia tej szkody.

Ten stan rzeczy zaakceptował Sąd odwoławczy, który nie wypowiadając się na temat istnienia szkody niematerialnej uznał, iż orzekając naprawienie szkody materialnej Sąd I instancji, w świetle powyższego przepisu, nie był zobowiązany orzec zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Sąd odwoławczy uznał przy tym, w ocenie Rzecznika dowolnie, że takiej samej wykładni art. 46 § 1 Kk dokonał Sad I instancji.

Podstawę kasacji Rzecznika Praw Obywatelskich stanowiło uchybienie procesowe (naruszenie przepisów art. 433 § 2 i 457 § 3 Kodeksu postępowania karnego), tj. nienależyte rozpoznanie zarzutu apelacji pełnomocnika Pana R., podnoszącego obrazę art. 46 § 1 Kk, polegające na nieuprawnionym uznaniu przez Sąd odwoławczy, iż Sąd I instancji w ogóle rozważał możliwość orzeczenia zadośćuczynienia za doznaną przez Pana R. krzywdę.

Kasacja zawierała wniosek końcowy o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu II instancji w zakresie utrzymującym w mocy brak rozpoznania wniosku Pana R. o zasądzenie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Najwyższy kasację i zawarty w niej wniosek końcowy uznał za zasadne i uchylił zaskarżone orzeczenie, przekazując sprawę w powyższym zakresie Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.

Dr Przemysław Tarwacki, główny specjalista w Zespole Prawa Karnego Biura RPO:

Istotą tej kasacji było zagwarantowanie przestrzegania przez sąd odwoławczy przepisów procedury karnej, tj. spowodowanie rzetelnego rozpoznania apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego z uwzględnieniem poglądów Sądu Najwyższego, że poza treścią zamieszczoną w wyroku nie istnieją żadne inne (dorozumiane) rozstrzygnięcia negatywne. Finalnie zaś spowodowanie rozpoznania wniosku Pana R. o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.

Sąd Najwyższy zawarty w kasacji zarzut i wniosek końcowy uznał za zasadne i przekazał sprawę Sądowi odwoławczemu do ponownego rozpoznania, w postulowanym przez Rzecznika zakresie.

Istotnym przy tym jest również, iż oprócz rozstrzygnięcia o kwestiach procesowych, które były przedmiotem zarzutu kasacji, Sąd Najwyższy wyraził zapatrywanie prawne, dotyczące interpretacji art. 46 § 1 Kk, iż przepis ten (zarówno w brzmieniu dotyczącym przedmiotowej sprawy, jak i obecnie) nie tylko dopuszcza możliwość jednoczesnego orzeczenia wobec sprawcy obowiązku naprawienia obu postaci szkody, ale i taki obowiązek kreuje w razie prawidłowego zgłoszenia odpowiednich roszczeń przez uprawniony podmiot, o ile szkody obu rodzajów wystąpiły i nie zaistniały okoliczności wyłączające stosowanie w danym układzie tego środka.

Zapatrywania te będą wiążące dla Sądu odwoławczego ponownie rozpoznającego sprawę.