Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji odpowiedział na wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie wprowadzenia do polskiego porządku prawnego instytucji specjalnego pełnomocnika dla cudzoziemców, którym w postępowaniu administracyjnym odmówiono dostępu do dotyczących ich informacji niejawnych, przesądzających o ich dalszym pobycie na terytorium Polski. Jakkolwiek Minister nie uznał zmian w tym zakresie za bezwzględnie konieczne, to jednak zapowiedział dalszą analizę propozycji Rzecznika.   

W swoim wystąpieniu Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na  przypadki odmawiania cudzoziemcom, stronom postępowań w sprawach legalizacji pobytu w Polsce lub zobowiązania do powrotu do kraju pochodzenia, dostępu do dotyczących ich dokumentów objętych klauzulą „tajne” lub „ściśle tajne”. Z odmową wiąże się zwykle odstąpienie przez organ wydający decyzję administracyjną od sporządzenia uzasadnienia podjętego rozstrzygnięcia. W badanych przez Rzecznika sprawach ograniczenia takie dotyczyły zwykle kluczowych dla cudzoziemców informacji, przesądzających o ich dalszym pobycie na terytorium Polski. Brak dostępu do informacji w zasadzie pozbawiał cudzoziemców możliwości weryfikacji zapadłych w ich sprawach decyzji i w sposób istotny ograniczał skuteczność przysługujących im środków odwoławczych. W takiej właśnie sytuacji znalazł się Ameer - student z Iraku, którego Komendant jednego z Oddziałów Straży Granicznej, na wniosek Szefa ABW, zobowiązał do powrotu do kraju pochodzenia.     

Rzecznik Praw Obywatelskich w żaden sposób nie kwestionował, że istnieje, i nadal powinna istnieć, podstawa prawna do  tego, aby organ prowadzący postępowanie w sprawie pobytu cudzoziemca na terytorium  Polski odmówił mu dostępu do zgromadzonych w jego sprawie informacji niejawnych. Rzecznik zwrócił jednak uwagę, że pozbawienie cudzoziemca możliwości zapoznania się z takimi informacjami wymaga pewnych mechanizmów ochronnych, które łagodziłyby skutki takiej odmowy i stwarzały szansę na skuteczne wniesienie odwołania od wydanej wobec cudzoziemca decyzji. Takim mechanizmem byłoby właśnie wprowadzenie do porządku prawnego instytucji specjalnego pełnomocnika, uprawnionego do dostępu do informacji niejawnych.