Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Więźniowie z niepełnosprawnościami są niezwykle wrażliwą grupą, której sytuacja i szczególne potrzeby nie były dotąd przedmiotem szerszej analizy. Postępowanie ze skazanymi i tymczasowo aresztowanymi z dysfunkcjami jest jednak istotnym wskaźnikiem humanitaryzmu myśli i praktyki penitencjarnej, mogącym przysłużyć się wszystkim osobom odpowiedzialnym w Polsce za funkcjonowanie systemu więziennictwa.

Niniejsza publikacja poświęcona jest badaniom Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur (dalej KMPT) dotyczącym osób z niepełnosprawnością ruchową oraz sensoryczną. Trzeba jednak zaznaczyć, że w polskich więzieniach przebywają także więźniowie z obniżoną sprawnością, której nasilenie - na skutek nie zawsze widocznych gołym okiem chorób czy podeszłego wieku - prowadzi do poważnych trudności w funkcjonowaniu w warunkach, jakie aktualnie panują w polskich jednostkach penitencjarnych.

Niepełnosprawność może stanowić wynik wielu czynników, wśród których można wymienić m.in. przemoc fizyczną czy ubóstwo rozumiane jako brak środków finansowych na odpowiednie leczenie. Praktyka pokazuje, że problemy te dotyczą środowisk, z których wywodzi się znaczna liczba więźniów.

Niepełnosprawność utrudnia reintegrację społeczną. Więźniowie z niepełnosprawnościami ze względu na swoją słabą kondycję fizyczną są szczególnie narażeni na nadużycia i przemoc. Charakter zamkniętego i ograniczonego środowiska, stres i brak odpowiedniej opieki medycznej czy rehabilitacji sprawiają, że więzienie stanowi dla nich nieproporcjonalnie dolegliwą karę za popełnione przestępstwo.

Sytuacja więźniów z niepełnosprawnościami oraz świadomość, że ze względu na starzenie się społeczeństwa ich liczba może wciąż rosnąć, powinny skłonić decydentów do stworzenia odpowiedniej strategii postępowania z tą grupą osadzonych. Należy zatem dążyć do zapewnienia ochrony praw człowieka w więzieniach, a w szczególności uwzględniać potrzeby osób z niepełnosprawnościami.

Publikacja Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur powstała z nadzieją, że przedstawione w niej zagadnienia skłonią władze do refleksji i podjęcia konkretnych działań dotyczących sytuacji osób z niepełnosprawnościami przebywających w zakładach karnych i aresztach śledczych.

Opracowanie:

Dorota Krzysztoń
Kamil Kowalski, ekspert Fundacji Integracja – rozdz. „Wytyczne stworzone przez środowisko osób z niepełnosprawnościami” 

Redakcja:

Przemysław Kazimirski, dr Hanna Machińska, Justyna Zarecka