Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W związku z licznymi skargami Rzecznik Praw Obywatelskich ponownie zajął się problemem braku działań ustawodawczych zmierzających do wykonania wyroków Trybunału Konstytucyjnego o istotnym znaczeniu dla osób opiekujących się osobami niepełnosprawnymi.

• Trybunał stwierdził w wyroku z 21 października 2014 r. (w sprawie K 38/13), że niezgodne z konstytucją jest zróżnicowanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w przepisach ze względu na moment powstania niepełnosprawności.
• Z kolei w wyroku z 18 listopada 2014 r. (w sprawie SK 7/11) Trybunał  orzekł, że uniemożliwienie przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego rodzicowi, który zrezygnował z pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem, w sytuacji, gdy drugi z rodziców ma ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na inne dziecko w rodzinie, jest niezgodne z konstytucją.

Rzecznik – biorąc pod uwagę skutki społeczne podejmowanych w tym zakresie rozstrzygnięć – zaapelował do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o podjęcie działań legislacyjnych w celu doprowadzenia regulacji prawnych do stanu zgodnego ze standardami konstytucyjnymi. RPO wskazał także na potrzebę skorygowania regulacji prawnych uniemożliwiających nabycie prawa do zasiłku dla bezrobotnych i świadczenia przedemerytalnego przez niektóre kategorie osób pobierających świadczenia opiekuńcze.

W odpowiedzi Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poinformował, że prowadzone są analizy dotyczące zmiany kształtu systemu wsparcia dla osób niepełnosprawnych i ich rodzin oraz osób niepełnosprawnych. Prace te obejmują również kwestie uprawnień do świadczeń przedemerytalnych i zasiłku dla bezrobotnych dla osób, które utraciły prawo do świadczeń opiekuńczych wskutek zdarzeń od nich niezależnych. Powołany został Zespół do spraw Rozwiązań Systemowych dla Opiekunów Osób Niepełnosprawnych.

Podkreślono, że celem Ministerstwa jest wypracowanie kompleksowych rozwiązań wspierających wszystkie polskie rodziny, w tym również rodziny, których członkami są osoby niepełnosprawne, w możliwie jak najszerszym spectrum jej funkcjonowania.

W pierwszej kolejności realizowany będzie program „Rodzina 500+”, którego celem będzie wsparcie finansowe rodzin wychowujących dzieci. Ma on stanowić formę zachęty dla rodzin do podejmowania decyzji o posiadaniu dzieci. Celem programu jest przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom demograficznym w postaci zbyt małej liczby urodzeń. Projekt ustawy przewiduje preferencyjne potraktowanie rodzin wychowujących dziecko niepełnosprawne, wprowadzając podwyższone o 50% kryterium dochodowe (1200 zł) uprawniające do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko.

Lesław Nawacki – Dyrektor Zespołu Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego w Biurze RPO: pozytywnie trzeba ocenić kompleksowe podejście do problemu wsparcia finansowego rodzin wychowujących dzieci i dostrzeżenie potrzeby rozwiązań preferencyjnych dla rodzin wychowujących dziecko niepełnosprawne. Wprowadzenie nowych rozwiązań systemowych dla opiekunów osób niepełnosprawnych powinno także stanowić jeden z priorytetów działalności resortu, a jednym z problemów wymagających pilnego rozwiązania jest poprawienia stanu prawnego i usunięcie regulacji niezgodnych z konstytucją.