Biuletyn Informacji Publicznej RPO

O Międzynarodowym Dniu Ombudsmana

W 2018 roku Amerykańska Izba Adwokacka ogłosiła drugi czwartek października każdego roku jako Dzień Ombudsmana. Adwokaci chcieli tym samym przybliżyć społeczeństwu rolę instytucji rzeczniczych i przedstawić wachlarz działań podejmowanych przez ombudsmanów. Jest to także okazja to wymiany doświadczeń pomiędzy instytucjami rzeczniczymi.

Instytucje rzecznicze w Polsce

W Polsce działa wiele urzędów pełniących rolę rzeczników, np. Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, Rzecznik Praw Pacjenta, Rzecznik Finansowy. Państwa demokratyczne powołują różnego rodzaju instytucje rzecznicze, by wspierać obywateli w sporach na tematy trudne, gdy po drugiej stronie stoi ktoś, kto ma dużą wiedzę specjalistyczną: finansową, medyczną, dotyczącą prawa cywilnego i zawierania umów, wiedzę o kompetencjach urzędów i instytucji.

Instytucje te mają wyrównywać szanse – sprawiać, że spór obywatela z instytucją, firmą czy organem publicznym może się toczyć w sposób sprawiedliwy mimo różnicy wiedzy i doświadczeń. Doświadczenie RPO wskazuje jednak, że system takiej ochrony praw obywatelskich nie działa, jeśli obywatele nie kierują swych spraw do rzeczników. Instytucje bardzo rzadko mogą działać z własnej inicjatywy – do podjęcia problemu potrzebują zgłoszenia.

O instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich w Polsce

Urząd RPO został w Polsce ustanowiony w 1987 roku i działa nieprzerwanie od ponad 30 lat. W 1997 roku został także wpisany do Konstytucji RP, która określa, że Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych. Tym samym RPO bada, czy na skutek działania lub zaniechania organów władzy publicznej nie nastąpiło naruszenie prawa, zasad współżycia i  sprawiedliwości społecznej oraz czy nie doszło do aktów dyskryminacji. Monitoruje wdrażanie Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych.

Rzecznik pracuje dla ponad 38 mln obywateli, a jego zespół to około 300 osób, które tworzą Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. W ostatnich latach BRPO otrzymuje rocznie około 60 tysięcy spraw od obywateli.

Posłuchaj, jak Adam Bodnar opowiada o tym, czym się zajmuje RPO (wywiad red. Romana Czubińskiego, Radio Plus Łódź, 14 kwietnia 2016 r.)

Kto może się zwrócić o pomoc?

• Każdy polski obywatel lub cudzoziemiec (jeśli znajduje się pod władzą RP), a także grupa obywateli lub organizacja może zwrócić się do Rzecznika o pomoc w ochronie swoich praw naruszonych przez władzę publiczną (sądy, publiczną służbę zdrowia, szkoły i  uczelnie, policję, urząd gminy itd.)
• Jeśli uważają Państwo, że ich prawa zostały naruszone, mogą Państwo złożyć wniosek (nazywany potocznie skargą) do Rzecznika Praw Obywatelskich. JAK TO ZROBIĆ?
• Wniosek do Rzecznika jest wolny od jakichkolwiek opłat.