Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Lęk wobec migracji był głównym tematem pierwszego dnia konferencji „Miasta Otwarte – Migracje a rozwój. Sukcesy, szanse, wyzwania”, która odbyła się w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku. W wieczornej debacie wziął udział rzecznik praw obywatelskich dr Adam Bodnar.

Otwierając debatę, prezydent Gdańska Paweł Adamowicz przypomniał, że to miasto bardzo wiele zawdzięcza migrantom, którzy tworzyli jego tożsamość i kulturę. Jego zdaniem należy odpowiednio wykorzystać te historyczne doświadczenia bowiem to, że do Polski będą przybywać imigranci jest już pewne, można się tylko zastanawiać jak szybko ten proces będzie postępował. – Gość, nawet ten niezapowiedziany, wymaga odpowiedniego przyjęcia. Chodzi o to, by nie czuł się u nas obco, by zaakceptował nasze obyczaje, jednocześnie nie rezygnując ze swojej tożsamości – zaznaczył Adamowicz. Prezydent podkreślał, że konferencja Miasta Otwarte jest odpowiedzią na trwającą od wielu miesięcy dyskusję na temat migracji. To przede wszystkim okazja do wymiany doświadczeń, spojrzenia na to, jak przebiega proces integracji w krajach Europy Zachodniej. – Nigdy nie będziemy w stu procentach gotowi na przyjęcie imigrantów, ale chcemy uniknąć błędów i zaniechań, które pojawiły się w innych państwach – dodał Adamowicz.

Uczestnicy debaty zwracali uwagę, że ludzie często obawiają się tego co nieznane. Taka nieufność może w skrajnych przypadkach prowadzić do agresji. Należy więc podjąć działania, które pozwolą lepiej poznać problemy imigrantów, zrozumieć dlaczego zdecydowali się opuścić swoje ojczyzny. – Wojna w Syrii stała się już wojną globalną, a my nadal jej nie rozumiemy – zaznaczył szef Europejskiego Centrum Solidarności Basil Kerski. Wśród przyczyn lęku wobec imigrantów wymienił m.in. brak odpowiedzialnej roli mediów oraz brak autorytetów, które potrafiłyby łączyć wszystkich Polaków. Wskazywał również na swoisty deficyt kulturowy dotykający przede wszystkim młodych Polaków. – Nie udało nam się przekazać naszego trudnego bagażu doświadczeń i tradycji, z którego młodzi ludzie mogliby wyciągnąć wnioski – zauważył szef ECS.

Prof. Cezary Obracht-Prondzyński z Uniwersytetu Gdańskiego ocenił, że Polacy nie rozmawiają dziś o najważniejszych kwestiach związanych z migracją, ograniczają się za to do powielania stereotypów.

Natomiast rzecznik praw obywatelskich dr Adam Bodnar zauważył, że coraz częściej dochodzi do aktów agresji o charakterze rasistowskim. Przywołał m.in. sprawę Christiano Ramosa – chilijskiego pianisty pobitego ostatnio w podwarszawskim pociągu. Zwrócił także uwagę, że coraz trudniej jest walczyć z falą mowy nienawiści w internecie. Rzecznik przyznał też, że w jego opinii dochodzi do obecnie do rozdźwięku pomiędzy tym co dzieje się na poziomie lokalnym i centralnym, szczególnie w kwestii migracji. Pochwalił przy tym inicjatorów Deklaracji współpracy miast na rzecz otwartości i dialogu międzykulturowego, czyli tzw. Deklaracji Wrocławskiej, która została podpisana przez prezydentów Gdańska, Wrocławia, Poznania i Krakowa. Zdaniem dr Bodnara ten dokument umożliwia budowanie przestrzeni tolerancji. – Za tą deklaracją powinny jednak pójść konkretne działania, szczególnie w zakresie edukacji. To musi być bardzo konsekwentna, codzienna praca – zaznaczył rzecznik praw obywatelskich. Zachęcał, aby kolejne miasta podjęły wysiłek na rzecz tworzenia polityki otwartości i integracji.

Drugiego dnia konferencji paneliści zaprezentowali miejskie strategie integracji, omówili związek pomiędzy rozwojem gospodarczym a imigracją, zastanowili się też nad rolą kultury w procesie integracji. W dyskusji na temat ram prawnych imigracji wzięli udział przedstawiciele RPO: Krzysztof Olkowicz, zastępca rzecznika praw obywatelskich oraz Andrzej Stefański, główny koordynator ds. projektów regionalnych Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Przedstawili m.in. prawne instrumenty państwa i samorządów w zapobieganiu dyskryminacji migrantów. Była to również okazja do zaprezentowania doświadczeń i dobrych praktyk miast w zakresie przeciwdziałania dyskryminacji. W poszczególnych panelach wzięli udział eksperci z całej Europy, przedstawiciele biznesu, samorządów, organizacji pozarządowych, instytucji kultury a także Policji i wymiaru sprawiedliwości.

Konferencja w Gdańsku to okazja dla polskich miast do lepszego poznania problemów migracyjnych a zarazem szansa na przygotowanie się do przyjęcia uchodźców. Warto bowiem pamiętać, że w tym roku Polska zobowiązała się przyjąć w ramach relokoacji 400 uchodźców. Przestaniemy więc patrzeć na te kwestie tylko z perspektywy statystyk i teorii.  To 400 życiorysów i problemów do rozwiązania. I szansa na uwrażliwianie ludzi na problemy jednostek, na tworzenie kultury debaty, w której hejt i poniżenie nie jest akceptowanym sposobem agresji.

Fakty

W 2015 r. do Europy, głównie drogą morską, dotarło ponad 970 000 migrantów - z Syrii, ale też z Afganistanu, Iraku i państw afrykańskich. Według Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR) to największa fala migracji od lat 90., czyli od czasu rozpadu Jugosławii.
Ale do Polski ta fala wcale nie dociera. W 2015 r. o udzielenie ochrony ubiegało się w naszym kraju 12 tysięcy osób. To o 3 tysiące mniej niż w 2013. W ramach procedury relokacji  uchodźców z Grecji i Włoch Polska zgodziła się przyjąć 6 182 osoby. Ale w tym roku mamy przyjąć tylko 400 osób.
W ostatnich dwóch latach wzrosła natomiast liczba cudzoziemców usiłujących zalegalizować swój pobyt w Polsce w zwykłym trybie, tj. poprzez uzyskanie zezwolenia pobytowego. W pierwszym półroczu 2015 r. o zezwolenia takie ubiegało się ponad 47 tysięcy osób, o 21 tys. Więcej niż przed rokiem. Obywatele Ukrainy, którzy wobec konfliktu zdecydowali się opuścić swój kraj, przyjeżdżali do Polski na podstawie wiz i legalizowali swój pobyt w zwykłym trybie, nie ubiegając się o ochronę międzynarodową. Nie są więc uchodźcami.

Działania RPO

Sprawy migracji pozostają w centrum zainteresowania Rzecznika. Prawo wszystkich osób do równego traktowania i ochrony przed dyskryminacją jest powszechnym prawem uznanym zarówno przez Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, jak i wiążące Polskę umowy międzynarodowe. Rzecznik Praw Obywatelskich wykonuje w Polsce funkcję niezależnego organu do spraw realizacji zasady równego traktowania.

• Zajmujemy się przeciwdziałaniem mowie i przestępstwom z nienawiści – okrągły stół ekspertów, działaczy społecznych, urzędników i przedsiębiorców pracuje np. nad kampanią wspierającą tych, którzy chcą przeciwdziałać hejtowi w internecie. https://www.rpo.gov.pl/pl/content/drugi-okragly-stol-o-mowie-nienawisci
• Działa w Biurze RPO komisja Ekspertów ds. Migrantów. Są w niej także imigranci https://www.rpo.gov.pl/pl/content/informacje-o-komisji-migranci
• Wydaliśmy niedawno raport pokazujący, jak lokalne społeczności w Polsce żyją z obcokrajowcami. Wynikają z niego bardzo konkretne zalecenia choćby dotyczące edukacji czy organizacji imprez publicznych – widać też, że lęki, jeśli pojawiają się w tych społecznościach, to dlatego, że sa podsycane z zewnątrz, przez polityków.  https://www.rpo.gov.pl/pl/content/obecnosc-uchodzcow-w-malych-gminach-doswiadczenia-gory-kalwarii-i-podkowy-lesnej-w-integracji