Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Nawoływanie do dyskryminacji i uzasadnianie jej stereotypami narusza prawa człowieka i jest niedopuszczalne. Szczególnie, gdy czyni to wykładowca akademicki, wykorzystując swój autorytet i erudycję.

Prof. Piotr Nowak w „Plus Minus” Rzeczpospolitej z 5.01. b.r. zadał pytanie, czy ludzie „niezrównoważeni psychicznie” (pod tym pojęciem Pan Profesor rozumie bardzo różnorodne trudności funkcjonowania) powinni być przyjmowani na uczelnie wyższe. Chcemy wyjaśnić, że odpowiedź na tak zadane pytanie jest bardzo prosta i znajduje się m. in. w art. 32 Konstytucji RP, art. 26 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, art. 14 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i art. 24 Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami.  Rozważania Pana Profesora zmuszają nas do zadania innego pytania: czy uprawnione jest, by profesor wyższej uczelni, używając swojego autorytetu i erudycji, uzasadniał dyskryminację i postulował odebranie prawa do kształcenia osobom z niepełnosprawnością psychiczną?

Nie powinno być zgody na takie zachowania studentów, które uniemożliwiają prowadzenie zajęć. To konkretny problem, którego pojawienie się wymaga wnikliwej analizy i skutecznych działań. Autor nie poświęca jednak jego rozwiązaniu uwagi. Co więcej, ignoruje informacje o możliwym wsparciu ze strony uczelni, traktując je nawet jako formę bezradności instytucjonalnej. Ubolewa nad stanem prawnym szkolnictwa wyższego, rzekomo nakazującym dostosowanie efektów kształcenia do najsłabszego studenta, którym w omawianym wypadku jest dla niego osoba z zespołem Aspergera. Rozważa możliwości i procedurę odróżnienia studentów z niepełnosprawnością fizyczną i psychiczną, ale nie w celu indywidualizacji wsparcia dla nich, ale by tym drugim odmówić prawa wstępu na uczelnie wyższe. Rozwodzi się nawet dalej nad innymi instytucjami, do których zabroniłby wstępu „wariatom”.

W całym swym wywodzie Autor w nieuzasadniony sposób myli pojęcia. Swobodnie przechodzi od wariata, szaleńca, poprzez studenta z zespołem Aspergera, chorego psychicznie, osobę niepoczytalną, kończąc na studencie „niepełnosprawnym umysłowo”. Nie tylko są to pojęcia całkiem różne, ale większość z nich jest już nieaktualna i pejoratywna. Wątpić należy, czy podobną niekonsekwencją terminologiczną wykazuje się Autor ucząc filozofii.

Współczesna nauka wątpi w istnienie jednej choroby psychicznej, posługując się terminem zaburzeń psychicznych. Niepoczytalność to termin prawny i odnosi się do oceny odpowiedzialności karnej lub możliwości bycia świadkiem w postępowaniu. Niepełnosprawność umysłowa zastąpiona została niepełnosprawnością intelektualną, a zespół Aspergera to zaburzenie neurologiczne, które nie wpływa na zdolności intelektualne.

Autor przypisuje - jak się zdaje -  wszystkim tym osobom brak zdolności intelektualnych i wolitywnych. Stwierdza, że „chory psychicznie student niczego nie zyskuje na zajęciach” pyta „jak mam uczyć etyki kogoś z aspergerem”.  Z wyzwaniem skutecznego przekazywania wiedzy uczniom z Zespołem Aspergera radzą sobie, wykazawszy minimum dobrej woli już wychowawcy w przedszkolu i nauczyciele/ki nauczania początkowego, więc nie powinno to być problemem dla wykładowcy akademickiego z tytułem profesora.

Kończąc pragniemy zapewnić Pana Profesora, że o większości osób z zaburzeniami psychicznymi, które uczestniczyły w wykładach profesora, nie miał on nawet pojęcia, bo objawy zaburzeń, których tak bardzo się obawia, były dla niego niedostrzegalne lub w ogóle nie występowały.

List podpisali:

dr Paweł Kubicki, Szkoła Główna Handlowa;

dr Katarzyna Roszewska, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego;

dr Monika Zima-Parjaszewska, Akademia Pedagogiki Specjalnej;

dr Agnieszka Dudzińska, Instytut Studiów Politycznych PAN;

Barbara Imiołczyk, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich

List poparli również:

prof. Jacek Wciórka – Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie

Agnieszka Lewonowska-Banach, Ogólnopolska Federacja Stowarzyszeń Rodzin Osób Chorujących Psychicznie RODZINY oraz Stowarzyszenia Rodzin Zdrowie Psychiczne w Krakowie

Jerzy Tokaj -Psycholog kliniczny, Prezes Stowarzyszenia na rzecz Osób z kryzysami psychicznymi " Przyjazna Dłoń", Przewodniczący Pomorskiej Filii sekcji psychiatrii Środowiskowej PTP

Anna Liberadzka, Stowarzyszenie "Otwórzcie Drzwi", Akademia Liderów Cogito

Barbara Iwanicka, Lider Klubu Rodzin Autystycznych "Dzieci z zaczarowanego lasu" w  Mońkach

Beata Walter i Mariusz Panek - Fundacja Leonardo, Kraków

Ireneusz Białek, Kierownik Działu ds. Osób Niepełnosprawnych Uniwersytetu Jagiellońskiego

Lek. Ewa Dobiała,  specjalista psychiatra,  psychoterapeuta,  Wrocławski Instytut Psychoterapii

Grażyna Ulman,  Fundacja Vademecum

Dr Joanna Ławicka, prezes zarządu Fundacji Prodeste, Opole

Mariusz Mituś, w imieniu Polskiego Związku Organizatorów Zakładów Aktywności Zawodowej i Warsztatów Terapii Zajęciowej

Regina Bisikiewicz,  fundacja Polski Instytut Otwartego Dialogu, Wrocław

Dorota Próchniewicz, pedagog, dziennikarka, rodzic osoby z ASD

dr med. Cezary Żechowski, p.o. kierownika Katedry Psychologii Klinicznej Instytutu Psychologii UKSW

Uniwersytet Pedagogiczny imienia Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Zygmunt Marek Miszczak Prezes Lubelskiego Stowarzyszenia JESTEŚMY

dr hab. prof. UP Jolanta Baran, Instytut Pedagogiki Specjalnej,Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowejw Krakowie

Dr Małgorzata Trojańska, Pełnomocnik Rektora ds. Osób Niepełnosprawnych na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie

Katarzyna Jurzak-Mączka, Pełnomocnik Rektora UJ ds. bezpieczeństwa studentów i doktorantów

Stowarzyszenie Rodzin i Przyjaciół Osób Mniejszych Szans "Więź" w Szczecinie

Aleksander Waszkiewicz, Prezes Zarządu Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego

Sprzeciw wobec dyskryminujących treści  zawartych w artykule wyraziła również prorektor UJ ds. rozwoju, prof. dr hab. Dorota Malec

Osoby, które chcą wyrazić swoje poparcie dla stanowiska zawartego w liście, mogą zgłaszać się na adres: b.imiolczyk@brpo.gov.pl