Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Pan skarży się na społeczne i administracyjne przyzwolenie na tłumy w galeriach handlowych i na ulicach podczas protestów, gdy w kościołach realnie są zachowywane ostre limity osób na metr kwadratowy.

Ograniczenia dotyczące ilości osób mogących przebywać na określonej powierzchni, dotyczą praktycznie każdego aspektu naszego życia.

Zgodnie z § 24 ust. 1. pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii do dnia 27 grudnia 2020 r., w przypadku gdy przemieszczanie się następuje pieszo - jednocześnie mogą się poruszać osoby w odległości nie mniejszej niż 1,5 m od siebie. Od tej zasady zostały przewidziane następujące wyjątki gdy:

a) zachowanie tej odległości nie jest możliwe ze względu na opiekę nad:

– dzieckiem do ukończenia 13. roku życia,

– osobą z orzeczeniem o niepełnosprawności, osobą z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności, osobą z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego lub osobą, która ze względu na stan zdrowia nie może poruszać się samodzielnie,

b) przemieszczają się osoby wspólnie zamieszkujące lub gospodarujące,

c) jest realizowany nakaz zakrywania ust i nosa.

W §  11 ust. 4 ww. rozporządzenia prawodawca postanowił, że w obiektach handlowych lub usługowych o powierzchni sprzedaży lub świadczenia usług powyżej 2000 m lub w placówkach handlowych (tj. w obiektach, w których jest prowadzony handel oraz są wykonywane czynności związane z handlem, w szczególności: sklep, stoisko, stragan, hurtownię, skład węgla, skład materiałów budowlanych, dom towarowy, dom wysyłkowy, biuro zbytu - jeżeli w takiej placówce praca jest wykonywana przez pracowników lub zatrudnionych) lub świadczących usługi pocztowe może przebywać jednocześnie nie więcej niż:

• 1 osoba na 10 m2 - w przypadku obiektów i placówek o powierzchni przeznaczonej w celu sprzedaży lub świadczenia usług nie większej niż 100 m2,
• 1 osoba na 15 m2 - w przypadku obiektów i placówek o powierzchni przeznaczonej w celu sprzedaży lub świadczenia usług większej niż 100 m2)

- z wyłączeniem obsługi.

Natomiast zgodnie z §  26 ust. 1 ww. rozporządzenia do dnia 27 grudnia 2020 r. zakazuje się organizowania zgromadzeń w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. - Prawo o zgromadzeniach, z wyłączeniem zgromadzeń organizowanych na podstawie zawiadomienia, o którym mowa w art. 7 ust. 1, art. 22 ust. 1, albo decyzji, o której mowa w art. 26b ust. 1 tej ustawy, przy czym:

• maksymalna liczba uczestników nie może być większa niż 5;
• odległość pomiędzy zgromadzeniami nie może być mniejsza niż 100 m.

Zaś dalej w ust. 8 prawodawca przewidział, że do dnia 27 grudnia 2020 r. zgromadzenia organizowane w ramach działalności kościołów i innych związków wyznaniowych mogą się odbywać, pod warunkiem, że w przypadku gdy zgromadzenie odbywa się:

• w budynkach i innych obiektach kultu religijnego, znajduje się w nich, przy zachowaniu odległości nie mniejszej niż 1,5 m, nie więcej uczestników niż 1 osoba na 15 m2 powierzchni, oprócz osób sprawujących kult religijny lub osób dokonujących pochowania, lub osób zatrudnionych przez zakład lub dom pogrzebowy w przypadku pogrzebu, oraz że uczestnicy realizują nakaz zakrywania ust i nosa, o którym mowa w § 25 ust. 1, z wyłączeniem osób sprawujących kult religijny;
• na zewnątrz, uczestnicy przebywają w odległości nie mniejszej niż 1,5 m od siebie i realizują nakaz zakrywania ust i nosa, o którym mowa w § 25 ust. 1, z wyłączeniem osób sprawujących kult religijny.

Rzecznik Praw Obywatelskich wielokrotnie od wiosny przestawiał swoje uwagi i zastrzeżenia do przepisów związanych ze stanem epidemii. Przykładowo kwestię prawa do zgromadzeń i wolności uzewnętrzniania religii podniósł w wystąpieniu generalnym do premiera z 4.06.2020 r. ( https://www.rpo.gov.pl/sprawy-generalne/index.php?sprawa=12509), czy w stanowisku do Prokuratora Krajowego z 30.10.2020 r. (https://www.rpo.gov.pl/pl/content/nie-mozna-scigac-kobiet-za-korzystanie-z-konstytucyjnych-wolnosci-rpo-swieczkowski).

Stan prawny aktualny na dzień 3.12.2020 r.

Pan pyta o podstawy prawne organizowania przez szkołę, w której uczy się jego syn, próbnego egzaminu ósmoklasisty, przecież nauka odbywa się w formie zdalnej i obowiązują zasady związane z epidemią, np. zakaz przemieszczania się dzieci bez opieki dorosłych.

Jeżeli chodzi o  próbny egzamin ósmoklasisty to w tym roku kalendarzowym odbył on się  w dniach 30 marca oraz 1 kwietnia dla osób, które wyraziły na to zgodę. Szczegółowe informacje na temat sposobu przeprowadzenia egzaminu można znaleźć  pod linkiem :

Próbny egzamin ósmoklasisty – informacja MEN i CKE - Ministerstwo Edukacji Narodowej - Portal Gov.pl (www.gov.pl)

W kwestii przeprowadzenia egzaminu w przyszłym roku kalendarzowym (obecnym szkolnym), trudno stwierdzić na jakich zasadach się on odbędzie, gdyż sytuacja epidemiologiczna jest niezwykle zmienna.

Natomiast zagadnienie zakazu przemieszczania się dzieci bez opieki dorosłych zostało uregulowane w  § 9  (rozporządzenia Rady Ministrów  dnia 1 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii. ), zgodnie z którym do dnia 27 grudnia 2020 r., od poniedziałku do piątku w dniach, w których szkoły lub placówki oświatowe prowadzą zajęcia dydaktyczno-wychowawcze lub opiekuńcze, w godzinach 8.00–16.00, przemieszczanie się małoletnich do ukończenia 16 - tego roku życia może się odbywać wyłącznie pod opieką osoby sprawującej władzę rodzicielską, opiekuna prawnego albo innej osoby dorosłej, chyba że przemieszczanie się ma na celu dotarcie do szkoły lub placówki oświatowej albo powrót z nich do miejsca zamieszkania.

Stan prawny na 3 grudnia 2020r.

Pani pyta czy pracownik Sanepidu ma prawo ją legitymować.

Podstawą prawną działania organu jakim jest Państwowa Inspekcja Sanitarna jest ustawa z dnia 14 marca 1985 roku.

Inspekcja została powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami: higieny środowiska, higieny pracy w zakładach pracy, higieny radiacyjnej, higieny procesów nauczania i wychowania, higieny wypoczynku i rekreacji, zdrowotnymi żywności oraz żywienia, higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne.

Inspekcja wykonuje zadania poprzez sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzenie działalności zapobiegawczej i przeciwepidemiologicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska.

Na mocy art. 25 i art. 26 ww. ustawy Inspektor sanitarny w związku z wykonywaną kontrolą ma prawo: wstępu o każdej porze dnia i nocy do zakładów pracy oraz wszystkich pomieszczeń,

• obiektów użyteczności publicznej, (są to m.in. budynki i ich otoczenia przeznaczone na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, opieki zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej, obsługi bankowej, gastronomii, usług, turystyki, sportu, świadczenia usług pocztowych lub telekomunikacyjnych)
• obiektów handlowych,
• ogrodów działkowych i nieruchomości oraz wszystkich pomieszczeń wchodzących w ich skład, obiektów będących w trakcie budowy,

Inspektor ma prawo : żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchania osób, żądania okazania dokumentów i udostępniania wszelkich danych, pobierania próbek do badań laboratoryjnych.

Ponadto, Inspektor sanitarny ma także prawo wstępu do mieszkań w razie podejrzenia lub stwierdzenia choroby zakaźnej, zagrożenia zdrowia czynnikami środowiskowymi, a także jeżeli w mieszkaniu jest lub ma być prowadzona działalność produkcyjna lub usługowa. W razie stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych, inspektor nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień.

Jeżeli naruszenie wymagań higienicznych lub zdrowotnych powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, inspektor nakazuje unieruchomienie zakładu pracy lub jego części (stanowiska pracy, maszyny lub innego urządzenia), zamknięcie obiektu użyteczności publicznej, wyłączenie z eksploatacji środka transportu, wycofanie z obrotu środka spożywczego, przedmiotu użytku, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, kosmetyku lub innego wyrobu mogącego mieć wpływ na zdrowie ludzi. Decyzje w w/w sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu.

Uprawnienia kontrolne mają istotne znaczenie dla ustalenia prawidłowego stanu faktycznego spraw objętych kontrolą organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a co za tym idzie - umożliwiają one realizację zasady prawdy obiektywnej w postępowaniach kontrolnych. Polegają one bowiem na żądaniu pisemnych lub ustnych informacji, wzywaniu i przesłuchiwania osób, żądaniu okazania dokumentów i udostępniania wszelkich danych, a także na pobieraniu próbek do badań laboratoryjnych, jednak te uprawnienia stosuje się w sytuacji kontroli przez Inspekcję, w podjętych sprawach na mocy ww. uprawnień.

Zatem w ustawie nie ma uprawnień do kontrolowania przez Inspektora Państwowej Inspekcji Sanitarnej prywatnej osoby, w zupełnym oderwaniu od prowadzonej kontroli np. w sklepie, czy na ulicy bez obecności przedstawicieli organów ścigania jakim jest np. Policja, i żądania wylegitymowania się.

Pan informuje, że dziecko chciałoby urządzić przyjęcie okolicznościowe i pyta ilu gości może zaprosić i jakie są kary za przekroczenie maksymalnej liczby gości.

W obecnej sytuacji epidemicznej nie ma możliwości urządzenia przyjęcia okolicznościowego jako imprezy mającej się odbyć poza domem. Odnosi się to także do sytuacji, gdy chcielibyśmy urządzić takie przyjęcie na prośbę dziecka, ponieważ do dnia 27 grudnia 2020 r. imprezy i spotkania nie mogą się odbywać w restauracjach czy w innych salach do tego przeznaczonych.

Organizator planowanej imprezy przede wszystkim powinien zapoznać się z aktualnymi przepisami, które regulują zasady organizowania imprez i spotkań. Obecnie jest to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 2132). W treści § 26 ust. 11 pkt. 2  tego rozporządzenia wskazano, że do dnia 27 grudnia 2020 r. zakazuje się organizowania innych niż określone w ust. 1 zgromadzeń, w tym imprez, spotkań i zebrań niezależnie od ich rodzaju, z wyłączeniem imprez i spotkań do 5 osób, które odbywają się w lokalu lub budynku wskazanym jako adres miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, która organizuje imprezę lub spotkanie; do limitu osób nie wlicza się osoby organizującej imprezę lub spotkanie oraz osób wspólnie z nią zamieszkujących lub gospodarujących.

Należy ponadto wspomnieć o art. 116 kodeksu wykroczeń w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 28 października 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. 2020 poz. 2112). Przepis ten przewiduje, że kto nie przestrzega zakazów, nakazów, ograniczeń lub obowiązków określonych w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, podlega karze grzywny albo karze nagany (§ 1a). Tej samej karze podlega, kto, sprawując pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną, nie dopełnia obowiązku spowodowania, aby osoba ta zastosowała się do określonych w § 1 i 1a zakazów, nakazów, ograniczeń lub obowiązków albo decyzji (§ 2). Przypomnijmy też, że policjant może skierować sprawę do sanepidu, który w uzasadnionym przypadku nakłada kary administracyjne.

Informacje o aktualnych ograniczeniach nakazach i zakazach w związku ze stanem epidemii są dostępne na: https://www.gov.pl/web/koronawirus/aktualne-zasady-i-ograniczenia

Stan prawny na dzień 4 grudnia 2020 r.