Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Eksperci BRPO odpowiadają na pytania pod bezpłatnym telefonem 800 676 676. Podejmują też interwencje i wyjaśniają sytuacje sporne i wątpliwe. O tym można przeczytać tu: INTERWENCJE RPO W SPRAWIE KORONAWIRUSA

Czy termin przeglądu technicznego samochodu będzie przedłużony?

Żadne przepisy nie zwalniają nas z konieczności wykonania obowiązkowych badań technicznych samochodu w związku z sytuacją epidemiologiczną panującą w naszym kraju.

Przedłużenie tego terminu jest możliwe jedynie w przypadku osoby będącej na kwarantannie. Nowelizacją z dnia 09.04.2020 r. dodano art.15 zzzx, który mówi, iż badanie techniczne pojazdu, którego termin upływa w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, którego właścicielem lub posiadaczem jest osoba przebywająca na obowiązkowej kwarantannie lub poddana leczeniu z powodu COVID-19 w tym okresie, zachowuje ważność przez okres 7 dni od dnia zakończenia leczenia lub zwolnienia z obowiązkowej kwarantanny, jedynie w celu umożliwienia dojazdu na badanie techniczne.

Jeżeli więc w najbliższym czasie kończą się badania techniczne pojazdu należy je wykonać pamiętając jednocześnie o ogólnych zaleceniach, jakie obowiązują w trakcie przeprowadzania badań:

• ograniczyć do minimum kontakt użytkownika pojazdu z diagnostą.
• jeśli to możliwe, użytkownik pojazdu powinien w nim pozostać i wykonywać polecenia diagnosty związane z wykonywaniem badania.
• w miarę możliwości opłaty za badania techniczne powinny być wnoszone w formie bezgotówkowej.
• jeśli kilku użytkowników czeka na badanie techniczne, powinni zostać w swoim pojeździe.
• jeśli zostanie zaobserwowany zły lub podejrzany stan zdrowia, należy  postępować zgodnie z wytycznymi Ministra Zdrowia (https://www.gov.pl/web/zdrowie) i Głównego Inspektora Sanitarnego (https://gis.gov.pl/). 

Dzwoniący z zakładu karnego chciałby wysłać skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, gdyż zbliża się termin, jednak od miesiąca Poczta Polska nie wysyła listów do Francji.

Poczta Polska wydała komunikat 9 kwietnia 2020 r, że zawieszone przyjmowanie wszelkich przesyłek pocztowych do innych krajów tj. zagranicznych zostało przywrócone do poszczególnych krajów, w  katalogu tym widnieje Francja jako kraj, do którego realizowane są przesyłki polecone i zwykłe.

Ponadto Poczta Polska informuje, iż istnieją opóźnienia w realizowaniu przesyłek zagranicznych ze względu na aktualną sytuacją związaną z koronawirusem.

Na naszej stronie zamieszczono treść komunikatu ETPCz o wydłużeniu terminów związku z pandemią.

Pani, która  prowadzi mały sklepik piekarniczo-cukierniczy, pyta o nowe zasady obowiązujące od 20 kwietnia 2020 r. dotyczące placówek handlowych.

Od 20 kwietnia 2020 r. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (poz. 697) wprowadzono m. in. nowe regulacje odnoszące się do zasad funkcjonowania placówek handlowych i usługowych w tym ilości osób, poza personelem, jednocześnie w nich przebywających. 

W przypadku mniejszego obiektu, gdy powierzchnia, na której odbywa się handel lub są świadczone usługi, wynosi nie więcej niż 100 m2., są to maksymalnie 4 osoby na jedno stanowisko kasowe. Tak jak dotychczas od poniedziałku do piątku w godzinach 10.00–12.00 mogą to być wyłącznie osoby powyżej 65. roku życia. Jeżeli jednak sklep jest czynny także w inne dni tygodnia to, zgodnie z brzmieniem nowych przepisów, regulacja ta wówczas nie zastosowania; osoby powyżej 65. nie posiadają w te dni szczególnego uprawnienia co do godzin zakupów. (poz.697 § 9 ust. 6 pkt.1)

Ważne również jest, że do odwołania, osoby przebywające w placówce handlowej czy usługowej, są obowiązane nosić podczas zakupu towarów lub usług rękawiczki jednorazowe; również do odwołania osoby prowadzące obiekty handlowe lub usługowe są obowiązane zapewnić rękawiczki jednorazowe lub środki do dezynfekcji rąk  (poz.697 § 9.ust 8-9)

We wskazanym rozporządzeniu, do odwołania nałożono także obowiązek zakrywania, przy pomocy odzieży lub jej części, maski, maseczki albo kasku ochronnego w placówkach handlowych lub usługowych (poz.697 § 18. ust 1. pkt. 2).  Ale uwaga: obowiązku określonego w ust. 1 nie stosuje się w przypadku osoby, która nie może zakrywać ust lub nosa z powodu stanu zdrowia lub osoby mającej trudności w samodzielnym zakryciu lub odkryciu ust lub nosa; okazanie orzeczenia lub zaświadczenia w tym zakresie nie jest wymagane (poz.697 § 18. ust. 2)

Pan mieszka pod granicą z Czechami i tam jest zatrudniony. Obecnie przebywa na zwolnieniu  lekarskim,  twierdzi ze w Polsce nikt mu nie może wydać zwolnienia lekarskiego i musi jechać do Czech na wizytę. Obawia się, że zostanie poddany kwarantannie, a ma małe dziecko. Co ma zrobić ?

Z powyższego opisu nie wynika, w którym państwie interesant jest objęty ubezpieczeniem zdrowotnym (w Polsce czy w Czechach). Uprawnienia osób pracujących w państwach członkowskich UE zależą od charakteru zatrudnienia danej osoby. Sytuacje mogą więc kształtować się następująco:

• Pracownik najemny, osoba pracująca na własny rachunek: osoba, która z tytułu zatrudnienia podlega ubezpieczeniu w ramach obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego lub w ramach ubezpieczenia dobrowolnego o charakterze ciągłym, poprzez odprowadzane na to ubezpieczenie składki.

Osobie takiej przysługuje pełen zakres świadczeń zdrowotnych, zarówno w państwie zatrudnienia, jak i w państwie zamieszkania. W czasie pobytu na terytorium innego państwa członkowskiego niż zamieszkania i zatrudnienia, osobie takiej przysługują świadczenia zdrowotne niezbędne z medycznego punktu widzenia podczas pobytu.

• Pracownik przygraniczny: osoba pracująca na własny rachunek lub zatrudniona w państwie członkowskim innym niż państwo zamieszkania i do którego wraca każdego dnia lub co najmniej raz w tygodniu.

Pracownik przygraniczny jest objęty ubezpieczeniem zdrowotnym w państwie, w którym pracuje. Osobie takiej przysługuje pełen zakres świadczeń zdrowotnych, zarówno w państwie zatrudnienia, jak i państwie zamieszkania.

UWAGA! Jeżeli pracownik przygraniczny został oddelegowany przez swojego pracodawcę, u którego jest zwykle zatrudniony lub który świadczy usługi na terytorium tego samego lub innego państwa członkowskiego, zachowuje swój status pracownika przygranicznego przez okres 4 miesięcy, nawet jeżeli w tym czasie nie powraca codziennie lub raz w tygodniu do państwa zamieszkania.

Więcej informacji:

• infolinia NFZ: 800-190-590 lub mail: tip@nfz.gov.pl
• https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/nasze-zdrowie-w-ue/
• https://powroty.gov.pl/-/bezplatna-opieka-zdrowotna-w-polsce-dla-osob-ubezpieczonych-w-ue

Czy w związku z obecną sytuacją są przyjęte (ustawowo lub na poziomie uchwał) jakieś rozwiązania umożliwiające zawieszenie płatności czynszu mieszkań socjalnych ?

Przyjęte rozwiązania w zakresie udzielenia pomocy różnym podmiotom w związku ze stanem epidemii nie przewidują takiej formy jak zawieszenie płatności czynszu za lokale socjalne (lub komunalne).

Stawki czynszu za lokale komunalne określają rady miast/gmin. Do właściciela lokalu należy zatem podjęcie decyzji o zastosowaniu ewentualnych ulg w zakresie obowiązku wnoszenia opłat czynszowych.

Zgodnie z art.7 ust.2 ustawy z dnia 21.VI.2001 o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U.2020,611 – t.j.) na wniosek najemcy, właściciel może stosować określone obniżki czynszu naliczonego wg obowiązujących stawek w stosunku do najemców o niskich dochodach.

Wobec powyższego osoby zainteresowane obniżeniem opłat czynszu w związku z trudną sytuacją powstałą w wyniku obniżenia/utraty dochodów w sytuacji epidemii powinny zwrócić się do właściwego organu (urzędu dzielnicy/miasta/gminy) z prośbą obniżenie lub zawieszenie płatności czynszu. Wniosek taki należy uzasadnić i udokumentować fakt obniżenia/utraty dochodów.

Pani prowadzi działalność gospodarczą – dom weselny. Klienci rezygnują z umówionych imprez i domagają się zwrotu zaliczek. Czy może odmówić zwrotu zaliczek.

Jeżeli do świadczenia usługi – organizacja wesela – nie może dojść na skutek stanu epidemii, rozwiązanie umowy jest uzasadnione, a zwrot zaliczki będzie konieczny, jednakże na różnych zasadach.

Zgodnie z Tarczą Antykryzysową, przedsiębiorca prowadzący działalność związaną z organizacją wystaw i kongresów lub działalnością kulturalną, rozrywkową, rekreacyjną i sportową lub organizujący wystawy tematyczne lub imprezy plenerowe w przypadku rozwiązania umowy z klientem, które to rozwiązanie umowy pozostaje w bezpośrednim związku z wybuchem epidemii wirusa SARS-CoV-2, jest zobowiązany zwrócić wpłacone mu przez klienta środki w terminie 180 dni od dnia skutecznego rozwiązania umowy. Zasady te stosuje się także w sytuacji, gdy przedsiębiorca prowadzi działalność polegającą na świadczeniu usług hotelarskich (np. dom weselny z hotelem).

Powstaje jednak pytanie, czy działalność gospodarcza – prowadzenie domu weselnego mieści się w kategoriach, opisanych w przywołanym wyżej przepisie (np. działalność rozrywkowa lub rekreacyjna). W celu dokładnego ustalenia przedmiotu działalności konkretnego przedsiębiorcy, można sprawdzić zakres działalności wpisany do PKD (Polska Klasyfikacja Działalności).

Jeżeli zatem przedsiębiorca prowadzi działalność rozrywkową bądź hotelową, wówczas w przypadku rozwiązania umowy z klientem z powodu COVID-19 powinien zwrócić wpłacone środki w terminie 180 dni od momentu skutecznego rozwiązania umowy.    

Warto pamiętać, że rozwiązanie umowy, nie jest skuteczne w przypadku wyrażenia przez klienta zgody na otrzymanie w zamian od przedsiębiorcy vouchera do realizacji na poczet przyszłych wydarzeń w obszarze działalności przedsiębiorcy w ciągu roku od dnia, w którym miało się odbyć wydarzenie, za które klient wniósł zapłatę. Wartość vouchera, nie może być niższa niż kwota wpłacona na poczet realizacji dotychczasowej umowy przez klienta.

Jeżeli natomiast działalność przedsiębiorcy nie mieści się w kategoriach wskazanych na wstępie, wówczas mogą mieć zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 495 § 1 k.c., jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi, strona, która miała to świadczenie spełnić, nie może żądać świadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je już otrzymała, obowiązana jest do zwrotu według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Wówczas, po rozwiązaniu umowy i wezwaniu do zwrotu wpłaconej zaliczki, przedsiębiorca powinien zaliczkę zwrócić (w terminie określonym w umowie lub wezwaniu).

Podstawa prawna:

1. Art. 15 zp ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374, 567, 568)
2. Art. 495 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U.2019.1145 z późn. zm.).

Czy wynagrodzenie za czas na urlopie wypoczynkowym będzie liczone jak postojowe?

Wynagrodzenie pracownika za czas spędzony na urlopie wypoczynkowym wynosi 100% zwyczajnego wynagrodzenia przewidzianego przez umowę o pracę i regulamin wynagradzania przyjęty w zakładzie pracy.

Jeśli mowa o prawie do wynagrodzenia za czas przestoju w zakładzie pracy to reguluje je art. 81 Kodeksu pracy. Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia. Wynagrodzenie to nie może być niższe od pensji minimalnej.

Świadczenie postojowe zaś to rodzaj jednorazowej wypłaty z tytułu przestoju ekonomicznego w wyniku wystąpienia zagrożenia epidemicznego i przysługuje przedsiębiorcom z zarejestrowaną działalnością przed 1 lutego 2020 r. lub zatrudnionym na podstawie umowy cywilnoprawnej(umowy zlecenia, umowy agencyjnej, umowy o dzieło). Świadczenie postojowe przysługuje w wysokości 80% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Podstawa prawna: Art.  15zq. i następne ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2.

Czy można otworzyć już pole namiotowe?

Nie, co prawda z ostatniego Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20.04.20 r. (Dz.U. poz.697) wynika, że można w celach rekreacyjnych przemieszczać się po lasach i parkach, jednakże nie jest możliwe korzystanie miejsc wyznaczonych na biwak. Tym bardziej nie zezwalano na otwarcie pól namiotowych.

Pan ma dwie umowy o pracę. Pierwszy pracodawca żąda, aby pracował tylko u niego, czyli wypowiedział umowę o pracę w drugiej firmie. Powołuje się na zagrożenia epidemiologiczne.

Nie ma podstaw, aby pracodawca mógł wymagać i zmusić pracownika do  wypowiedzenia umowy u innego pracodawcy.

Jeżeli pracownik zachowuje środki ostrożności w  postaci  noszenia maseczki w czasie podróży do pracy, jak również w miejscu pracy, z zachowaniem odległości to sam fakt pracy u dwóch pracodawców  nie uzasadnia obowiązku wypowiedzenia umowy o pracę przez pracownika w związku z zagrożeniem epidemiologicznych. W  takiej  sytuacji to kodeks pracy będzie  określał  przesłanki i sposób wypowiedzenie stosunku pracy przez pracodawcę. Pamiętajmy, że mamy  możliwości swobodnego przemieszczania się w celach rekreacyjnych np. park, las, skwer, w związku z tym przemieszczamy się w  wśród większej ilości osób,  a stosując zasady bezpieczeństwa wynikające z rozporządzenia jesteśmy w stanie zminimalizować zagrożenie zarażeniem się koronawirusem,  tak więc argument pracodawcy w zaistniałej sytuacji jest nietrafiony skoro mamy możliwość przemieszczania się.

Czy można już prowadzić usługi agroturystyczne ?

Niestety, nie.

Na podstawie § 8 ust 1 pkt 1 k Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii utrzymano do odwołania czasowe ograniczenie prowadzenia przez przedsiębiorców w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców oraz przez inne podmioty, działalności związanej z prowadzeniem usług hotelarskich w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 238 oraz z 2020 r. poz. 374 i 568).

O trudnej sytuacji osób prowadzących działalność agroturystyczną informował Rzecznik w swoim wystąpieniu z dnia 31.03.2020 r. do Ministra Rolnictwa (V.7106.2.2020) . Niestety poza ogólnymi rozwiązaniami zawartymi w tzw. tarczy antykryzysowej nie przygotowano żadnych specjalnych rozwiązań, które pomogły by w tym trudnym okresie szeroko rozumianej branży agroturystycznej.

Czy „otwarcie” parków, lasów i bulwarów oznacza, że zostały zniesione ograniczenia odnośnie do przemieszczenia się tylko w usprawiedliwionych przypadkach ( służbowych, ważnych sprawach osobistych itp.)? Czy można bez powodu przemieszczać się po ulicach (z zachowaniem zasad ochrony sanitarnej – maseczki, odległość )?

Zakaz przemieszczania się, z wyjątkami dotyczącymi m.in. wykonywania czynności zawodowych lub zadań służbowych, zaspokajania niezbędnych potrzeb związanych z bieżącymi sprawami życia codziennego, w tym uzyskania opieki zdrowotnej lub psychologicznej, wykonywania ochotniczo i bez wynagrodzenia świadczeń na rzecz przeciwdziałania skutkom COVID-19, w tym w ramach wolontariatu, sprawowania lub uczestniczenia w sprawowaniu kultu religijnego, w tym czynności lub obrzędów religijnych, obowiązywał tylko do dnia 19 kwietnia 2020 r. (§ 5 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, Dz.U.2020.697).

Do dnia 19 kwietnia 2020 r. zakazane było również korzystanie z pełniących funkcje publiczne i pokrytych roślinnością terenów zieleni, w szczególności: parków, zieleńców, promenad, bulwarów, ogrodów botanicznych, zoologicznych, jordanowskich i zabytkowych, a także plaż oraz pełniących funkcje publiczne terenów leśnych, w szczególności: parkingów leśnych, miejsc postoju pojazdów, miejsc edukacji leśnej, miejsc małej infrastruktury leśnej i miejsc biwakowania (§ 16 ust. 1 ww. rozporządzenia).

Powyższe zakazy już nie obowiązują.

Zgodnie z § 16 ust. 2 ww. rozporządzenia, od dnia 20 kwietnia 2020 r. do odwołania zakazuje się natomiast (z wyjątkami przewidzianymi w rozporządzeniu) korzystania:

1. z ogrodów zoologicznych, placów zabaw oraz ogrodów jordanowskich w części, w jakiej ten ogród ma plac zabaw lub urządzenia przeznaczone do zabawy dzieci;
2. ze znajdujących się na terenach leśnych miejsc małej infrastruktury leśnej, urządzeń przeznaczonych do zabawy dzieci, wiat i miejsc biwakowania.

Przy przemieszczaniu się należy oczywiście przestrzegać zasad bezpieczeństwa, w tym m.in. zachowania pomiędzy pieszymi odległości nie mniejszej niż 2 metry oraz obowiązku zakrywania ust i nosa przy pomocy odzieży lub jej części, maski, maseczki albo kasku ochronnego.