Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Wizytacje prowadzone przez przedstawicieli Krajowego Mechanizmu Prewencji ujawniły sytuacje, kiedy funkcjonariusze Straży Granicznej pełniący służbę w pomieszczeniach dla osób zatrzymanych Straży Granicznej (PdOZ SG) przeprowadzali kontrole obejmujące m.in. obowiązek pozbawienia zatrzymanego odzieży i bielizny w celu sprawdzenia tych rzeczy oraz oględzin ciała osoby pozbawionej wolności. Czynności te wykonywane są na podstawie przepisów Regulaminu pobytu osób zatrzymanych w pomieszczeniach jednostek organizacyjnych Straży Granicznej, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

W wystąpieniu z 24 września 2015 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zakwestionował możliwość przeprowadzania kontroli osobistej na podstawie przepisu aktu podustawowego. Jego zdaniem, tak głęboka ingerencja w prawo do prywatności, która ogranicza prawa i wolności obywatela może być ustanowiona tylko w ustawie i tylko w określonych sytuacjach.

W odpowiedzi z października 2015 r. Piotr Stachańczyk - Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych wskazał, że w przypadku czynności sprawdzenia cudzoziemców umieszczonych w pomieszczeniach SG dla osób zatrzymanych znajdują zastosowanie przepisy ustawy o cudzoziemcach regulujące kwestie pobytu w areszcie dla cudzoziemców.

W kolejnym wystąpieniu Rzecznik Praw Obywatelskich podkreślił, że przywoływany przez MSW przepis odnosi się do cudzoziemca przewożonego do aresztu dla cudzoziemców. Natomiast biorąc pod uwagę uprawnienia funkcjonariuszy SG wynikające z ustawy o Straży Granicznej, cudzoziemcy przewożeni do aresztu dla cudzoziemców nie są jedyną grupą osób, które mogłyby być umieszczone w PdOZ Straży Granicznej. W związku z tym wciąż nierozwiązany pozostaje problem braku podstawy prawnej do przeprowadzenia kontroli innych osób niż te wskazane w artykule ustawy o cudzoziemcach.

19 lutego 2016 r. stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich podzielił jednak Jakub Skiba Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji. Poinformował, że w ramach prac legislacyjnych niezbędnym zmianom w omawianym zakresie podlegać będą przepisy ustawy o cudzoziemcach i o Straży Granicznej.

Wojciech Sadownik, specjalista w Zespole „Krajowy Mechanizm Prewencji”:

Bez wątpienia w PdOZ Straży Granicznej mogą wystąpić sytuacje, kiedy potrzebne będzie przeprowadzenie sprawdzenia osoby pozbawionej wolności celem odebrania przedmiotów potencjalnie niebezpiecznych. Nie może się to jednak odbywać bez właściwej, z punktu widzenia standardu konstytucyjnego, podstawy prawnej. W związku z tym konieczne jest, zapowiedziane w piśmie Sekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, wprowadzenie odpowiednich zmian w ustawie o cudzoziemcach oraz o Straży Granicznej.

KMP.570.10.2015