Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Sytuacja w niektórych państwach, m.in. w Polsce, powoduje liczne zagrożenia dla funkcjonowania organizacji pozarządowych
• Mówiła o tym zastępczyni RPO Hanna Machińska  podczas konferencji z okazji 70-lecia Rady Europy
• Opowiedziała się za wprowadzeniem przez organy Rady Europy monitorowania incydentów skierowanych przeciw członkom NGO-sów 

22 marca 2019 r. na Uniwersytecie Warszawskim zorganizowano konferencję dotyczącą roli i pozycji organizacji pozarządowych w Radzie Europy. W jej otwarciu wzięli udział sekretarz generalny Rady Europy Thorbjørn Jagland i szef MSZ Jacek Czaputowicz.

W swym wystąpieniu Hanna Machińska mówiła, że po 70 latach stwierdzamy, iż nadal aktualne są pytania dotyczące siły oddziaływania standardów Rady Europy na funkcjonowanie państw. W wielu państwach członkowskich widać bowiem głęboką erozję standardów w sferze praw człowieka, rządów prawa i demokracji. A regres społeczno-polityczny obserwowany m.in. w Polsce powoduje liczne zagrożenia dla funkcjonowania organizacji pozarządowych i udziału obywateli w podejmowaniu decyzji.

Przez 70 lat Rada Europy przyjęła wiele instrumentów prawnych odnoszących się do organizacji pozarządowych, podkreślają zasadniczą rolę, jaką pełnią one w każdym państwie członkowskim. Jednakże wiele raportów, tak krajowych jak i międzynarodowych, podkreśla kurczącą się przestrzeń działania tych organizacji i coraz trudniejszą ich sytuację w wyniku nakładanych przez państwo restrykcji oraz zniesławiających kampanii.

Tymczasem bez silnego sektora pozarządowego trudno sobie wyobrazić demokratyczne państwo. Liczne naruszenia dotyczące rządów prawa, praw człowieka i demokracji wywołują rosnące zaangażowanie organizacji pozarządowych na rzecz obrony wspólnych wartości. Organizacje te stają się coraz bardziej profesjonalne, przejmując od państwa rolę obrońców wartości europejskich. Żądają one poszanowania praw jednostki, wolności zgromadzeń, pełnego uczestnictwa w procesach decyzyjnych, począwszy od tworzenia prawa i udziału w konsultacjach społecznych, aż po etap jego stosowania.

Działania władz często eliminują organizacje pozarządowe z konsultacji społecznych i ograniczają możliwość realizowania projektów obywatelskich. Czyni to udział organizacji pozarządowych w życiu społeczno-politycznym iluzorycznym. Coraz częściej jest również naruszany sprawiedliwy podział funduszy, który umożliwia realizowanie określonych zadań przez organizacje pozarządowe w dziedzinie polityki społecznej wynikający z zasady równego traktowania.

Hanna Machińska podkreślała, że działania organizacji pozarządowych na rzecz umacniania rządów prawa czy obrony sądów to wręcz ich obowiązek, a restrykcje w tym zakresie podważają demokratyczne fundamenty państwa.

Dlatego też współpraca w ramach Rady Europy na rzecz wzmocnienia organizacji pozarządowych jest niezwykle ważna i wymaga silnej pozycji Konferencji Międzynarodowych Organizacji Pozarządowych. Istotne jest również wzmocnienie oddziaływania organów Rady Europy na państwa członkowskie w zakresie poprawy warunków dla funkcjonowania organizacji pozarządowych oraz monitorowania incydentów skierowanych przeciwko członkom tych organizacji w formie platformy alertu. Platforma ta powinna funkcjonować w ramach Rady Europy na wzór istniejącej obecnie platformy rejestrującej naruszenia praw dziennikarzy - wskazała zastępczyni RPO.