Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik praw obywatelskich dr Adam Bodnar uczestniczył w międzynarodowej konferencji na temat demokratycznego nadzoru nad służbami specjalnymi. Konferencja została zorganizowana w Oslo w ramach obchodów 20-lecia Norweskiego Parlamentarnego Komitetu Nadzorującego Służby Wywiadu i Służby Bezpieczeństwa.

Dr Adam Bodnar wygłosił referat przedstawiający polski model demokratycznego nadzoru nad służbami specjalnymi. W swoim wystąpieniu opisał kompetencje Prezesa Rady Ministrów, Kolegium ds. Służb Specjalnych, Komisji Sejmowej ds. Służb Specjalnych oraz Ministra-Koordynatora ds. Służb Specjalnych. Wskazał, że w Polsce wciąż nie istnieje instytucja sprawująca pełny nadzór nad służbami specjalnymi w kontekście potencjalnych naruszeń praw i wolności jednostki (choć w 2013 r. został ogłoszony odpowiedni projekt). Odniósł się także do niedawnego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, ustawy nowelizującej ustawę o policji (tzw. ustawa inwigilacyjna), a także do zapowiedzi uchwalenia ustawy antyterrorystycznej.

Uczestnicy konferencji dyskutowali na temat wpływu informacji ujawnionych przez Edwarda Snowdena na metody nadzoru nad służbami specjalnymi. Rozważali również, czy w zakresie funkcjonowania służb specjalnych mamy obecnie do czynienia z nową Zimną Wojną i jaki to ma wpływ na zakres uprawnień służb, a także na metody demokratycznego nadzoru. Uczestnicy przedsięwzięcia zastanawiali się nad tym, jak zmienia się działalność służb specjalnych i wywiadu na przestrzeni lat i czy służby te oraz ich ciała monitorujące dostosowują się do nowego środowiska bezpieczeństwa międzynarodowego, szczególnie w kontekście zwiększającego się zagrożenia terrorystycznego.

Efektem konferencji będzie publikacja książkowa przygotowana pod red. Prof. Iana Leigh z Uniwersytetu w Durham, składająca się z rozdziałów przedstawiających doświadczenia Polski, Rumunii, Norwegii, Turcji, USA, Kanady, Niemiec i Francji.

Informacja na temat norweskiego Parlamentarnego Komitetu Nadzorującego Służby Wywiadu i Służby Bezpieczeństwa

Norweski Parlamentarny Komitet Nadzorujący Służby Wywiadu i Służby Bezpieczeństwa (Norwegian Parliamentary Oversight Committee on Intelligence and Security Services - EOS) rozpoczął działalność w 1996 r. Został utworzony na podstawie ustawy z 3 lutego 1995 r. o nadzorze nad służbami wywiadowczymi, operacyjno-rozpoznawczymi oraz służbami bezpieczeństwa. Komitet składa się z 7 członków, wybieranych przez norweski parlament. Choć jest to komitet parlamentarny, to żaden z członków nie może być jednocześnie członkiem parlamentu. Do Komitetu należą eksperci, w tym także byli politycy, którzy reprezentują szerokie spektrum poglądów. Muszą oni posiadać certyfikat dostępu do informacji ściśle tajnych. Praca Komitetu jest koordynowana i wspierana przez sekretariat, składający się z 11 osób. Oprócz prawników w sekretariacie pracują osoby, które posiadają wiedzę technologiczną na temat różnych aspektów funkcjonowania służb specjalnych. Komitet pełni funkcje nadzorcze – wyjaśnia różnego rodzaju nadużycia w działalności służb wywiadowczych oraz służb specjalnych, w tym naruszenia praw jednostki. Kontroluje czy działalność służb mieści się w granicach obowiązującego prawa, w tym także w ramach przepisów wewnętrznych obowiązujących w poszczególnych służbach. Działalność Komitetu odnosi się do wszystkich służb specjalnych i wywiadowczych działających w Norwegii. Komitet ma prawo proponować zmiany legislacyjne.

Szczegółowe informacje na temat Komitetu znajdują się na stronie: https://eos-utvalget.no/english_1/