Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Zastępca RPO Krzysztof Olkowicz wziął udział w konferencji pt. „Izby wytrzeźwień a policyjne pomieszczenia dla osób zatrzymanych - ku modelowi optymalnemu, proponowane zmiany w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi”. Wydarzenie odbyło się w Muszynie. Zostało zorganizowane przez Stowarzyszenie Dyrektorów i Głównych Księgowych Izb Wytrzeźwień w Polsce.

Uczestnicy konferencji dyskutowali o problemach dotyczących zapewnienia specjalistycznej opieki osobom doprowadzonym do izb wytrzeźwień i innych tego typu placówek.

Z informacji Prezesa Stowarzyszenia Mieczysława Fido wynika, że aktualnie na terenie kraju funkcjonują 43 placówki zajmujące się osobami doprowadzonymi do wytrzeźwienia. Jak pokazują dane z 29 izb wytrzeźwień, które są zrzeszone w Stowarzyszeniu, w roku 2016 przyjęły one ok. 160 tys. osób.

Warto przy tym zaznaczyć, że izby wytrzeźwień zapewniają doprowadzonym całodobową opiekę medyczną. Po spożyciu alkoholu można jednak trafić nie tylko do takiej placówki, ale także do tzw. PdOZ Policji (Pomieszczenie dla Osób Zatrzymanych), gdzie nie ma całodobowej opieki medycznej.

Z informacji przedstawicieli Komendy Głównej Policji wynikało, że w 2016 r. w  policyjnych PdOZ przebywało ponad 65 tys. nietrzeźwych.

Krzysztof Olkowicz przypomniał, że regulacja zawarta w Ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi określa, że organy samorządu terytorialnego w miastach liczących ponad 50 tys. mieszkańców i organy powiatu mogą organizować i prowadzić izby wytrzeźwień. Część samorządów nie dostrzega takiej potrzeby uznając, że zadania te może realizować Policja. Taki kształt przepisu powoduje, że organy samorządu terytorialnego z różnych względów, w tym szczególnie finansowych, likwidują izby wytrzeźwień. W ocenie Rzecznika przepisy ustawy powinny obligować gminę lub powiat do prowadzenia tego typu placówek.

Izby wytrzeźwień powinny funkcjonować jako jednostki nowego typu, które będą łączyć w sobie funkcję izby wytrzeźwień, ośrodka terapeutycznego i placówki pomagającej rodzinie (tzw. centra).

Zastępca RPO wskazywał, że umieszczanie w policyjnych Pomieszczeniach dla Osób Zatrzymanych nie gwarantuje właściwej opieki osobom nietrzeźwym. Przypomniał, że Rzecznik wystąpił do Ministra Zdrowia z postulatem, aby czynności zastrzeżone obecnie dla lekarza lub felczera mogli wykonywać ratownicy medyczni. W odpowiedzi Minister poinformował, że kompetencje ratowników medycznych i lekarzy znacząco się różnią i dlatego nie mogą oni pełnić tych samych funkcji w izbach wytrzeźwień.

W ocenie RPO wskazane jest również wspólne działanie na rzecz nowelizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości w kierunku obligatoryjnego zapisu o przekazywaniu środków pieniężnych na rzecz centrów walki z alkoholizmem z zezwoleń na sprzedaż alkoholu. Jak pokazały kontrole Najwyższej Izby Kontroli, obecnie środki uzyskiwane z pozwoleń nie są przez samorządy wykorzystywane zgodnie z ustawą.

Krzysztof Olkowicz przypomniał również, że Organizacja Narodów Zjednoczonych przyjęła w 2004 r. Podręcznik skutecznego badania i dokumentowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania, zwanego Protokołem Stambulskim. Zawiera on szczegółowo opisane procedury przyjęcia pacjentów do wszelkich miejsc detencji, które mogą być dobrym wzorcem postępowania lekarzy w stosunku do osób zatrzymanych. Podczas konferencji ustalono, że Stowarzyszenie będzie rekomendowało dyrektorom izb wytrzeźwień oraz zatrudnionym w nich lekarzom zapoznanie się z Protokołem Stambulskim.