Biuletyn Informacji Publicznej RPO

5 grudnia 2022 r. odbyło się posiedzenie Komisji Ekspertów ds. Osób Głuchych. Poświęcone było m.in. zagadnieniom związanym z zapewnieniem potrzeb edukacyjnych osób głuchych oraz problemowi dostępności urzędów jednostek samorządu terytorialnego.

Spotkanie odbyło się w formule hybrydowej. Stacjonarnie w BRPO uczestniczyli w nim: Barbara Imiołczyk, Aleksandra Wodyk, Monika Wiszyńska-Rakowska, Małgorzata Czajkowska-Kisil, Kajetana Maciejska-Roczan, Grzegorz Galewski i Joanna Łacheta; zdalnie: Bartosz Golędzinowski, Aleksandra Włodarska vel Głowacka, Małgorzata Żbikowska, Katarzyna Ozer tłumaczka PJM, Anna Borycka tłumaczka PJM oraz Ewa Twardowska z Fundacja Rozwoju Edukacji Głuchych. 

Posiedzenie poświęcone było następującym zagadnieniom: 

•    Prace Parlamentarnego Zespołu ds. Osób Głuchych i z Niedosłuchem. 
•    Dostępność Instytucji dla Osób Głuchych w urzędach samorządów woj. łódzkiego.
•   „Edukacja włączająca szansą dla wszystkich” - wnioski z VIII Kongresu Osób z Niepełnosprawnościami.
•    Opinia na temat nowelizacji ustawy wprowadzającej obowiązek zapewnienia tłumaczenia na polski język migowy (PJM) we wszystkich instytucjach finansowanych ze środków publicznych.

Relację ze spotkania Parlamentarnego Zespołu ds. Osób Głuchych i z Niedosłuchem przedstawiła Aleksandra Włodarska vel Głowacka. Zespół poruszył między innymi temat braku w szkolnictwie kadr ze znajomością PJM, co uznano za podstawowy problemem przekazywania rzetelnej wiedzy uczniom głuchym. Nauczyciele nie posługują się PJM i nie znają specyfiki funkcjonowania osób głuchych. Wskazano również na brak odpowiednich zajęć dla studentów przygotowujących się do pracy z głuchymi uczniami. Studenci kierunków pedagogicznych są uczeni sztucznego systemu językowo-migowego zamiast polskiego języka migowego – naturalnego języka głuchych. Kursy doszkalające prowadzą osoby bez odpowiednich kwalifikacji ze stanowczo za niskimi kompetencjami. Podkreślono, że język migowy jest potrzebny także osobom niesłyszącym z wyższym wykształceniem dobrze znającym język polski i porozumiewających się mową, dzieciom zaimplantowanym i ich rodzinom. Ponadto nauką PJM są także zainteresowane osoby głuche, które znają język polski. Podkreślono, że najlepszym rozwiązaniem jest możliwość nauki we wszystkich dostępnych formach komunikacji i umożliwienie osobie głuchej wyboru odpowiedniej ścieżki komunikowania się, w zależności od jej preferencji i potrzeb. Wspomniano także o planach Ministerstwa Edukacji i Nauki odnośnie opracowania kompleksowego modelu wczesnego wspierania rozwoju dzieci głuchych – od urodzenia do momentu rozpoczęcia nauki w szkole. Mają także powstać nowe narzędzia badawcze do analizy edukacji włączającej, aby wypracować kolejne rozwiązania systemowe, w tym badanie ilościowe na temat liczby uczniów głuchych i niedosłyszących uczących się w klasach ósmych szkoły podstawowej i tego, ilu z nich korzysta podczas egzaminu ósmoklasisty z arkusza dostosowanego. Zwrócono uwagę, że podobne dane można zebrać w odniesieniu do uczniów klas maturalnych i zdających maturę.

Dostępność instytucji dla Osób Głuchych w samorządach woj. łódzkiego

Ewa Twardowska z Fundacji Rozwoju Edukacji Głuchych omówiła zagadnienia z raportu „Dostępność Instytucji dla Osób Głuchych w samorządach w województwie łódzkim”. Celem projektu było sprawdzenie tego, jak w praktyce realizowana jest dostępność dla osób z niepełnosprawnością słuchu w instytucjach publicznych na poziomie powiatów i gmin. Grupa przeszkolonych 10 self-adwokatów odwiedziła 51 instytucji w woj. łódzkim. Sprawdzano między innymi to, czy są w nich specjalne miejsca do obsługi osoby głuchej, pętla indukcyjna lub system FM, dostęp do usługi tłumacza w tym tłumacza online. Sprawdzono również dostosowanie stron internetowych. Zebrano także informacje na temat doświadczenia urzędników w kontakcie z osobą głuchą. Jeden z wniosków płynących z raportu mówi o zrozumieniu idei dostępności i jej rozpowszechnianiu. Zwrócono jednak uwagę na potrzebę prowadzenia cyklicznych szkoleń dla pracowników i współpracowników instytucji by zwiększyć świadomość na temat potrzeb osób z niepełnosprawnościami i zniwelować uprzedzenia oraz istniejące bariery. Aby uwzględnić specyficzne potrzeby i problemy każdej z grup osób z niepełnosprawnością w instytucjach powinna zostać opracowana i wdrożona procedura obsługi osób z niepełnosprawnością. Więcej informacji na temat raportu można znaleźć na stornie: http://freg.pl/wp-content/uploads/2022/05/raport-Moj-powiat-jest-PJM-wersja-do-konsultacji.pdf

Na wniosek Małgorzaty Żbikowskiej powstał zespół roboczy, który zajmie się wypracowaniem standardów dostępności dla głuchych i niedosłyszących. 

Edukacja włączająca

Eksperci omówili przebieg panelu „Edukacja włączająca szansą dla wszystkich”, który odbył się podczas VIII Kongresu Osób z Niepełnosprawnościami. Zwrócono uwagę, że edukacja włączająca nie jest możliwa wobec wszystkich uczniów i zwrócono uwagę na konieczność różnicowania potrzeb każdej osoby, w szczególności niezbędne jest indywidualne podejście do edukacji osób z niepełnosprawnością. Po raz kolejny pojawiły się głosy o nieprzygotowaniu kadry w szkołach do nauczania dzieci głuchych oraz brak sprzętu i narzędzi do wspierania OzN. Ważne jest, aby osoby głuche miały możliwość uczenia się w swoim środowisku w wybranym przez siebie języku oraz, aby miały możliwość wyboru sposobu komunikacji, by mogły prawidłowo rozwijać swoje kompetencje społeczne.

Tłumacz PJM w instytucjach publicznych 

Eksperci zasiadający w komisji zostali poproszeni o przesłanie do 15 grudnia br. rekomendacji do rozpatrywanej przez Senat petycji, przygotowanej przez Stowarzyszenie Polski Instytut Praw Głuchych, dotyczącej zapewnienia osobom głuchym możliwości korzystania z tłumacza Polskiego Języka Migowego we wszystkich instytucjach publicznych finansowanych ze środków publicznych. Senacka Komisja Sprawiedliwości i Petycji pracuje nad stosownymi zmianami prawa, a BRPO przygotowuje opinię dotyczącą kierunków nowelizacji.
Autor: dyrektorka CPS