Biuletyn Informacji Publicznej RPO

13 kwietnia 2023 r.  Aleksandra Osińska i Justyna Zarecka z Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur przeprowadziły szkolenie „Działalność KMPT i przeciwdziałanie złemu traktowaniu”. W spotkaniu wzięło udział ok. 40 osób, m.in.: pełnomocniczka Komendanta Wojewódzkiego Policji w Białymstoku ds. Ochrony Praw Człowieka, Naczelnicy Wydziału Prewencji, Sztabu i Patrolowo-Interwencyjnego jednostek policyjnych z garnizonu podlaskiego, Kierownik Policyjnej Izby Dziecka w Białymstoku oraz funkcjonariusze Wydziału Konwojowego i Wydziału Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku.

W pierwszej kolejności prowadzące przedstawiły informacje dotyczące roli Rzecznika Praw Obywatelskich i Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur w zapobieganiu stosowania przemocy wobec osób pozbawionych wolności. Omówiły również metodologię pracy KMPT oraz minimalne gwarancje antytorturowe, których skuteczna realizacja przyczynia się do zmniejszenia ryzyka występowania złego traktowania osób zatrzymanych przez Policję. Ekspertki wskazały także problemy systemowe, o których rozwiązanie Krajowy Mechanizm zabiega od lat, m.in.: umieszczanie osób nietrzeźwych w PdOZ, dostęp do adwokata bądź radcy prawnego już od pierwszych chwil po zatrzymaniu czy kwestia zagwarantowania badania lekarskiego dla wszystkich osób zatrzymanych.

Przedstawicielki Krajowego Mechanizmu wskazały także na nieprawidłowości zaobserwowane przez KMPT podczas ostatnich wizytacji w pomieszczeniach dla osób zatrzymanych funkcjonujących w jednostkach Policji. Zwracały uwagę na kwestie nadmiernego stosowania środków przymusu bezpośredniego, ograniczenia kontaktu z adwokatami i radcami prawnymi czy nadużywania przeprowadzania kontroli osobistych w stosunku do osób zatrzymanych.

W dalszej części spotkania ekspertki omówiły wnioski z ekspertyzy „Interwencje wobec osób z zaburzeniami psychicznymi”. Dokument ten został przygotowany na zlecenie Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur przez krajowego konsultanta w dziedzinie psychiatrii, specjalistów medycyny sądowej oraz w dziedzinie prawa medycznego. Opierając się na opinii ekspertów przedstawicielki KMPT omówiły zwłaszcza, w jaki sposób rozpoznać osobę z zaburzeniami psychicznymi lub pod wpływem środków psychoaktywnych oraz jak bezpiecznie przeprowadzić wobec nich interwencję (m.in. jak stosować środki przymusu bezpośredniego). Prowadzące podkreśliły, że niezwykle ważną rolę powinny odegrać wspólne, praktyczne szkolenia – dla policjantów, jak i zespołów ratownictwa medycznego.

Szkolenie zakończyło przybliżenie założeń tzw. Zasad Mendeza – opublikowanego w 2021 r. modelu dotyczącego prowadzenia policyjnych przesłuchań i rozpytań, w oparciu o poszanowanie podstawowych praw osób zatrzymanych oraz zasad: domniemania niewinności i prawdy obiektywnej.

Podsumowując szkolenie przedstawicielki KMPT podkreśliły, jak ważny jest dialog i wspólne szukanie rozwiązań problemów, które mogą przyczynić się do poprawy sytuacji osób pozbawionych wolności. Przypomniały też funkcjonariuszom, że w sytuacji gdy to ich prawa są naruszane powinni pamiętać, że w Biurze RPO funkcjonuje Wydział ds. Żołnierzy i Funkcjonariuszy, do którego mogą zwracać się ze swoimi skargami.

Szkolenie dla funkcjonariuszy garnizonu podlaskiego odbyło się w ramach rozpoczętej w grudniu 2018 r. kampanii społecznej „Państwo bez tortur”, której celem jest podniesienie świadomości oraz budowanie braku społecznej akceptacji dla stosowania tortur lub innych form złego traktowania. Kampania realizowana jest w ramach działalności edukacyjnej Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur.