Biuletyn Informacji Publicznej RPO

27 marca 2023 r.  Michał Żłobecki z Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur wystąpił w charakterze prelegenta podczas trzydniowego szkolenia „Identyfikacja ofiar i dokumentowanie tortur w świetle Protokołu Stambulskiego”. 

Szkolenie zorganizowane zostało przez Helsińską Fundację Praw Człowieka we współpracy z Biurem Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR), Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć z Krakowa oraz IRCT International Rehabilitation Council for Torture Victims. Poświęcone było zwłaszcza tematowi identyfikacji cudzoziemców z doświadczeniem przemocy zatrzymanych przez Straż Graniczną i ubiegających się o ochronę międzynarodową w Polsce. 

W spotkaniu udział wzięło ponad 60 słuchaczy, w tym: przedstawiciele Komendy Głównej Straży Granicznej, funkcjonariusze SG pełniący służbę w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców, pracownicy Urzędu do Spraw Cudzoziemców, a także psycholodzy pracujący z osobami ubiegającymi się o ochronę międzynarodową.

Michał Żłobecki dokonał prezentacji mandatu Rzecznika Praw Obywatelskich i Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur i ich roli w zapobieganiu stosowania przemocy wobec osób pozbawionych wolności. Omówił także przepisy prawa krajowego i międzynarodowego dotyczące zakazu stosowania tortur oraz przesłanek wyłączających możliwość umieszczenia cudzoziemca w ośrodku detencyjnym. Przytoczył również obserwacje wynikające z prewencyjnych wizytacji KMPT przeprowadzonych w placówkach Straży Granicznej i strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców.

W tym kontekście podkreślił, iż pomimo widocznych starań ze strony funkcjonariuszy, do detencji w dalszym ciągu trafiają cudzoziemcy z doświadczeniem tortur i innych form przemocy. W ocenie KMPT za taki stan rzeczy odpowiada w głównej mierze wewnętrzna procedura opisana w dokumencie „Zasady postępowania Straży Granicznej z cudzoziemcami wymagającymi szczególnego traktowania”. Uniemożliwia ona bowiem w praktyce skuteczną identyfikację ofiar przemocy przed umieszczeniem w strzeżonym ośrodku, a stosowanie jej wobec osób przebywających w detencji administracyjnej powoduje brak możliwości ich niezwłocznego zwolnienia w przypadku, kiedy wystąpi choćby jedna z ustawowych przesłanek. 

Przedstawiciel KMPT przedstawił także wybrane rekomendacje dotyczące skutecznej identyfikacji ofiar tortur i innych form złego traktowania.