Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• 24 i 25 sierpnia 2022 r. w Warszawie odbyło się 5. międzynarodowe spotkanie przedstawicieli krajowych mechanizmów prewencji oraz organizacji pozarządowych z krajów członkowskich Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE)
• Coroczna wymiana doświadczeń pomiędzy uczestnikami spotkania poświęcona została w tym roku kwestii środków przymusu bezpośredniego stosowanych wobec osób pozbawionych wolności
• Biuro RPO na wydarzeniu reprezentował dyrektor Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur Przemysław Kazimirski

Spotkanie zostało zorganizowane przez Europejskie Stowarzyszenie Zapobiegania Torturom (APT) oraz Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE (ODIHR). Wśród zaproszonych gości znaleźli się między innymi Nico Hirsch z Europejskiego Komitetu do Spraw Zapobiegania Torturom (CPT), Helen Close z Omega Research Foundation oraz przedstawiciel Polski w Podkomitecie ONZ ds. Zapobiegania Torturom (SPT) Jakub Czepek.

Dyrektor KMPT o dobrych praktykach krajowych mechanizmów prewencji

Podczas pierwszego dnia spotkania Przemysław Kazimirski przedstawił doświadczenia KMPT w zakresie monitorowania środków przymusu bezpośredniego w miejscach pozbawienia wolności. W trakcie dyskusji dyrektor KMPT podzielił się z uczestnikami dobrą praktyką, jaką stanowią oświadczenia KMPT służące budowaniu kultury braku akceptacji dla tortur w polskim społeczeństwie.

Dodał, że w ramach oświadczeń KMPT przedstawia społeczeństwu wyniki analizy nagrań wideo upublicznianych w środkach masowego przekazu, na których zarejestrowano interwencje Policji wobec obywateli. Dzięki opinii KMPT każdy obywatel może pogłębić swoją świadomość w zakresie praw, które przysługują osobom zatrzymanym przez Policję, obowiązków ciążących na funkcjonariuszach w związku z zatrzymaniem i stosowaniem środków przymusu, jak również międzynarodowych standardów związanych z takimi interwencjami.

Przemysław Kazimirski zwrócił również uwagę na przygotowany przez KMPT poradnik dla funkcjonariuszy Policji dotyczący interwencji wobec osób pozostających w stanie wyłączającym lub ograniczającym świadomość.

Eksperci o stosowaniu „łóżek-klatek”

W dyskusji poświęconej rodzajom środków przymusu bezpośredniego, która odbyła się po prezentacji Helen Close z Omega Research Foundation wypowiedziała się na temat stosowania tzw. „łóżek-klatek” (cage beds) w miejscach, które wizytujemy. Ekspertka wskazała, że co do zasady takie wyposażenie traktowane jest jako zabronione z uwagi na potencjalnie wysokie ryzyko jego użycia jako instrumentu opresyjnego. Należy dążyć do wyeliminowania go z miejsc detencji. Jej opinię podzielił również Nico Hirsch z CPT. Eksperci zgodnie podkreślili jednak, że ocena istnienia takiego rodzaju łóżek w miejscach detencji musi być każdorazowo pogłębiana w szczególności w zakresie przesłanek i częstotliwości ich stosowania.

Reguły Mendeza oraz nowa wersja Protokołu Stambułskiego

Drugi dzień spotkania poświęcony został omówieniu nowej, rozbudowanej wersji Protokołu Stambulskiego oraz tzw. Regułom Mendeza. Uczestnicy spotkania byli zgodni co do braku powszechnej znajomości Protokołu wśród władz wizytowanych miejsc detencji oraz personelu medycznego, na którym spoczywa obowiązek właściwej dokumentacji obrażeń fizycznych osób pozbawionych wolności mogących świadczyć o doświadczeniu tortur.

W odniesieniu do Zasad Mendeza, uczestnicy warsztatów dyskutowali o nowym podejściu do roli osób prowadzących dochodzenie opartym na skutecznym, etycznym i nieprzymusowym przesłuchiwaniu opartym na zasadach domniemania niewinności i dążeniu do prawdy.  Skuteczne przesłuchanie to kompleksowy proces zbierania dokładnych i wiarygodnych informacji przy jednoczesnym wdrożeniu związanych z tym gwarancji antytorturowych.