Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W dniach 20-22 maja 2019 r. przedstawiciele Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur wraz z ekspertem zewnętrznym – psychiatrą przeprowadzili wizytację w Domu Pomocy Społecznej Nad Potokiem im. Bohdany „Danuty” Kijewskiej w Radomiu. Placówka przeznaczona jest dla 185 osób przewlekle somatycznie chorych oraz osób przewlekle psychicznie chorych. W czasie wizytacji w domu przebywały 4 osoby częściowo ubezwłasnowolnione i 9 osób całkowicie ubezwłasnowolnionych, przy czym w dwóch przypadkach opiekunami prawnymi byli pracownicy DPS. 18 osób zostało umieszczonych w DPS postanowieniem sądu.

Jak udało się ustalić wizytującym w ubiegłym roku na oddziale dla osób chorujących psychicznie miało dochodzić do przemocy fizycznej i psychicznej wobec niektórych mieszkańców ze strony części personelu. Postępowanie w tej sprawie prowadzi prokuratura. W związku z tą sytuacją na początku 2019 r. władze miasta doprowadziły do zmiany na stanowisku dyrektora placówki. W DPS nie pracują już także trzy osoby, których dotyczy prokuratorskie postępowanie.

Zdaniem przedstawicieli KMPT szybka reakcja odpowiednich władz świadczy o dobrze funkcjonującym systemie skargowym poza placówką. Niestety takiego sprawnego mechanizmu zabrakło w samym DPS. W opinii KMPT dotychczasowy system skargowy nie zapewniał skarżącym odpowiedniej poufności, przez co umożliwiał odwet ze strony sprawców. Na oddziale psychiatrycznym nie było nawet skrzynki na złożenie odpowiedniej skargi czy wniosku, choć funkcjonowały one na oddziałach somatycznych.

Podczas wstępnego podsumowania przedstawiciele KMPT zalecili dyrektorowi baczniejszy nadzór nad personelem oddziału psychiatrycznego, bowiem z uzyskanych informacji wynikało, że niektórzy pracownicy, którzy w przeszłości byli świadkami przemocy, a nawet mogli dopuszczać się pewnych niewłaściwych zachowań, nadal pracują w DPS, choć po częściowej wymianie kadry ich zachowanie uległo poprawie.

Przedstawiciele KMPT zwrócili także uwagę na brak wsparcia psychologicznego dla mieszkańców, którzy doświadczyli lub byli świadkami przemocy. Wizytujący podkreślali, że w tym kontekście niezwykle ważne byłoby zapoznanie personelu z Protokołem Stambulskim, czyli Podręcznikiem skutecznego badania i dokumentowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, w którym zwraca się uwagę m.in. na skuteczną pracę psychologów. Dokument ten jest także pomocny w przypadku odpowiedniego opisywania obrażeń na tzw. mapach ciała. Prawidłowe dokumentowanie śladów mogących świadczyć o stosowaniu przemocy jest bowiem niezwykle ważne i powinno być standardową procedurą w przypadku przyjęcia do placówki,  czy przed jej opuszczeniem lub powrotem do niej np. w przypadku hospitalizacji. Niezbędne są także szkolenia dla personelu m.in. dotyczące pracy z osobą chorującą psychicznie, komunikacji z trudnym mieszkańcem, ale także przeciwdziałające wypaleniu zawodowemu.

Ponadto dużym problemem, z którym zmaga się placówka jest zachowanie osób uzależnionych od alkoholu, które często dezorganizują pracę domu, bywają agresywne wobec innych mieszkańców i personelu. W takich sytuacjach na miejsce wzywana jest policja. W związku ze skalą problemu, od początku maja w placówce został zatrudniony terapeuta uzależnień, który wspomaga pracę psychologa. W opinii KMPT jest to bardzo dobry krok.

Wizytujący zwrócili również uwagę, że osoby ubezwłasnowolnione mogą opuszczać placówkę, tylko wtedy, gdy zgodę w tym zakresie wyraził ich opiekun prawny. Podczas wstępnego podsumowania przedstawiciele KMPT zaznaczyli, że to opinia lekarza lub psychologa, co do stanu zdrowia mieszkańca powinna determinować możliwość samodzielnego opuszczania DPS.

Natomiast w opinii eksperta KMPT- psychiatry, bardzo ważne byłoby zatrudnienie w placówce właśnie lekarza psychiatry. Obecnie konsultacje psychiatryczne zapewnione są poza placówką, co sprawia, że czas oczekiwania na wizytę jest dłuższy, dodatkowo sama kwestia transportu może wiązać się z dodatkowym stresem dla mieszkańca z problemami psychicznymi. Konsultacje poza DPS wiążą się także z tym, że na miejscu w placówce nie jest dostępna cała historia leczenia psychiatrycznego mieszkańca, co utrudnia ustalenie sposobu leczenia.

Szczegółowe zalecenia zostaną przedstawione w raporcie powizytacyjnym.