Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W dniach 19-21 listopada 2018 r. Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur wizytował Zakład Karny we Włocławku położony przy ul. Bartnickiej 10.

Celem wizytacji KMPT, zgodnie z art. 19 OPCAT, było sprawdzania sposobu traktowania osób przebywających w placówce, w celu wzmocnienia, jeśli to niezbędne, ich ochrony przed torturami oraz innym okrutnym, nieludzkim lub poniżającym traktowaniem albo karaniem, a następnie przedstawianie rekomendacji właściwym władzom w celu poprawy traktowania oraz warunków osób pozbawionych wolności i zapobiegania torturom oraz innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu, mając na uwadze odpowiednie standardy organizacji międzynarodowych.

W czasie wizyty dokonano oglądu pomieszczeń zakładu karnego, przeprowadzono rozmowy z osobami umieszczonymi w jednostce, jak i z personelem oraz zapoznano się z wybraną dokumentacją.

W jednostce ze względu na prace remontowe w dniu wizytacji pojemność zakładu wynosiła 1180 miejsc (liczba ewidencyjna osób osadzonych wynosiła 1104). Wizytowany Zakład jest jednostką typu zamkniętego przeznaczoną dla osadzonych mężczyzn: odbywających karę po raz pierwszy, młodocianych oraz recydywistów penitencjarnych, z oddziałami: aresztu śledczego, zakładu karnego typu półotwartego dla odbywających karę po raz pierwszy, zakładu karnego typu półotwartego dla młodocianych. Ponadto, posiada również oddział terapeutyczny dla osadzonych uzależnionych od środków odurzających lub substancji psychotropowych.

W trakcie prowadzonych czynności na terenie placówki trwały prace remontowe, m.in. rozbudowa sali widzeń. Wszelkie prace remontowe mogące poprawić warunki bytowe odbywania kary przez osoby pozbawione wolności, a także jakość pracy funkcjonariuszy Służby Więziennej, w ocenie KMPT zasługują na aprobatę. Ogólne warunki bytowe w ocenie osób wizytujących różniły się w zależności od odwiedzanego oddziału. W jednych można było określić je jako bardzo dobre, w innych przeciętne. Ponadto, w trakcie oglądu stwierdzono, że w jednej z łaźni stanowiska prysznicowe nie są wydzielone w sposób zapewniający komfort i prywatność osobom korzystającym.

W ocenie KMPT bardzo dobrze wyposażonym zapleczem dysponowało Centrum Kształcenia Ustawicznego Nr 2 znajdujące się na terenie ZK Włocławek. W skład wchodziły następujące typy prowadzonych szkół: szkoła podstawowa dla dorosłych, gimnazjum dla dorosłych, liceum ogólnokształcące dla dorosłych oraz kwalifikacyjne kursy zawodowe.

W trakcie wizytacji KMPT sprawdza każdorazowo dostosowanie placówki do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Zakład dysponował celami przeznaczonymi dla potrzeb takich osób, jednakże, w ocenie osób wizytujących przestrzeń manewrowa dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich jest zbyt mała.

W trakcie przeprowadzonych rozmów uzyskano informację, że personel medyczny jest mocno przeciążony i istnieje potrzeba utworzenia dodatkowego etatu pielęgniarki. Dużym problemem jest również fakt, że w nocy nie ma żadnego personelu medycznego. W dni powszednie pielęgniarki pracują do godz. 18 lub 19, a w weekendy do 15.

Problem zauważonym przez osoby wizytujące jest również zbyt mała liczba funkcjonariuszy na jednym z oddziałów. Ustalono, że w nocy (18:00-6:00) 2 oddziałowych pełni służbę na 3 kondygnacjach pawilonu, a ma on ok. 100 osadzonych na jednej kondygnacji. Należy zaznaczyć, że tylko odpowiednio dobrany i wyszkolony personel jest w stanie prawidłowo wykonywać swoje obowiązki, bez uciekania się do przemocy.

Podczas analizy dokumentacji delegacja zwróciła uwagę na brak dokumentowania w książeczkach zdrowia faktu czy dany osadzony przy przyjęciu posiadał obrażenia. Europejski Komitet ds. Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu i Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT) wielokrotnie zwracał uwagę na konieczność dokładnego rejestrowania urazów. Staranne i niezwłoczne udokumentowanie i zgłaszanie takich dowodów medycznych znacznie ułatwia zbadanie przypadków ewentualnego złego traktowania i pociągnięcie do odpowiedzialności sprawców, co z kolei stanowi istotny element zapobiegania niewłaściwemu traktowaniu w przyszłości.  Dodatkowym problemem o którym mówiły osoby osadzone jest fakt, że badaniu lekarskiemu poddawani są tylko ci przywiezieni z „wolności”, natomiast transportowani z innej jednostki penitencjarnej już nie.

Z informacji przekazanych osobom wizytującym wynika również, że badania osoby zatrzymanej odbywają się w obecności funkcjonariusza. Należy wskazać na stanowisko Podkomitetu ONZ ds. Zapobiegania Torturom oraz Innemu Okrutnemu, Nieludzkiemu, Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (SPT) zgodnie z którym zalecane jest przeprowadzanie badań lekarskich zgodnie z zasadą tajemnicy lekarskiej. Osoby nie będące personelem medycznym, inne niż pacjent, nie powinny być obecne.

Personel jak i sami osadzeni wskazywali również, że konwojowanie, jak i każde badanie lekarskie prowadzone jest w kajdankach. Należy zaznaczy, że użycie kajdanek powinno opierać się na indywidualnej i obiektywnej ocenienie. Nie powinno to być zasadą ogólną.

W trakcie przeprowadzonych rozmów osoby wizytujące uzyskały informację o brutalności i złym traktowania przez funkcjonariuszy Policji. Sprawy te będą przedmiotem oddzielnego postępowania.

Ponadto, uzyskano również informację o złym traktowaniu i nadużyciu siły w stosunku do jednego osadzonego przez funkcjonariusza Służby Więziennej. Sprawa ta będzie również monitorowana przez KMPT. Ponadto, niektórzy osadzeni wskazywali również na innego formy złego traktowania przez funkcjonariuszy, m.in. na wulgarne odnoszenie się do nich.

Wizytujący otrzymali również sygnały o przeprowadzaniu kontroli osobistej w sposób jednoetapowy. Zaznaczyć należy, że poszanowanie prawa osadzonego do intymności i godności osobistej oznacza również szacunek dla indywidualnego poczucia wstydu, które w przypadku pozostawienia tej osoby bez ubrania jest niewątpliwie naruszane. W związku z tym przedstawiciele KMPT zalecają przeprowadzanie tej czynności w sposób dwuetapowy.

Szczegółowe zalecenia zostaną przedstawione w raporcie powizytacyjnym.