Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich złożył kasację do Sądu Najwyższego dotyczącą sytuacji, w której doszło do zdublowania się orzeczenia sądu cywilnego nakazującego zapłatę określonej kwoty oraz wydanego później w procesie karnym wyroku, mocą którego zobowiązano oskarżonego do naprawienia szkody również poprzez oddanie poszkodowanemu wskazanej kwoty.

Z prośbą o kasację zwrócił się producent mebli. Aby wykonać zlecone zamówienie kupił u innego przedsiębiorcy blaty granitowe warte ok. 15 tys. zł, jednak wpłacił tylko zadatek, a resztę kwoty – ponad 11 tys. zł zobowiązał się zapłacić w późniejszym terminie. Ostatecznie zobowiązanie to nie zostało jednak uregulowane. W związku z tym przedsiębiorca, który nie otrzymał zapłaty skierował sprawę do sądu. W postępowaniu cywilnym nakazano producentowi mebli zapłacić całą sumę wraz z odsetkami. Mężczyzna miał jednak trudności finansowe i kwota - pomimo sądowego nakazu - nie została zapłacona, orzeczenie było jednak prawomocne.

Po pewnym czasie prokuratura otrzymała w tej sprawie zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa określonego w kodeksie karnym – oszustwa. W toczącym się postępowaniu, sądy kolejnych instancji zobowiązywały producenta mebli do naprawnienia szkody poprzez zapłatę na rzecz przedsiębiorcy ponad 11 tys. zł, pomimo tego że odpowiednie roszczenie zostało już wcześniej zasądzone w postępowaniu cywilnym.

Rzecznik Praw Obywatelskich analizując akta postępowania uznał, że Sąd II instancji przeprowadził wadliwą kontrolę odwoławczą. W opinii RPO doszło bowiem do naruszenia tzw. klauzuli antykumulacyjnej, określonej Kodeksie postępowania karnego. Wskazano w niej jednoznaczny zakaz orzekania przez sąd m.in. obowiązku naprawienia szkody w sytuacji, gdy roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest już przedmiotem innego postępowania lub prawomocnie o nim orzeczono.

Tomasz Rychlicki, Zespół Prawa Karnego w Biurze RPO:

Istotą tej kasacji jest wyeliminowanie z obrotu prawnego orzeczenia karnoprawnego „dublującego” zapadłe już w tej samej kwestii orzeczenie sądu cywilnego, uwzględniające roszczenie cywilnoprawne. Ponadto, ma to zapobiec dalszemu powielaniu złej praktyki, jaką jest chociażby istnienie w obrocie prawnym dwóch tytułów egzekucyjnych dotyczących tego samego roszczenia.