Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Poznań i Gdynia mają szansę wyróżnienia nagrodą Europa bez barier – Access City Award 2021 przyznawaną przez Komisję Europejską we współpracy z Europejskim Forum Osób Niepełnosprawnych za działania na rzecz dostępności środowiska fizycznego, społecznego, gospodarczego i kulturalnego
• Nagrodę Access City 2020 przyznano Warszawie, która zaangażowała osoby niepełnosprawne i osoby z potrzebami w zakresie dostępności, aby wspólnie uczynić miasto bardziej przystępnym
• Uniwersalne projektowanie, a także racjonale dostosowanie przestrzeni miejskiej zapewnia osobom z niepełnosprawnościami możliwość samodzielnego funkcjonowania i pełnego udziału we wszystkich sferach życia na zasadzie równości z innymi
• AKTUALIZACJA: Gdynia otrzymała 3. nagrodę w tegorocznej edycji konkursu. Poznań otrzymał nagrodę specjalną za dostępność usług publicznych w czasach pandemii

Do walki o tytuł Access City Award 2021 zgłoszono 50 europejskich miast powyżej 50 tysięcy mieszkańców. Wśród sześciu finalistów znalazły się dwa polskie miasta: Gdynia i Poznań oraz Bremerhaven (Niemcy), Florencja (Włochy), Jönköping (Szwecja) i Komotini (Grecja). Tym razem uwzględniana będzie także dostępność usług publicznych w czasie pandemii.

AKTUALIZACJA 

Gdynia otrzymała 3. nagrodę w tegorocznej edycji konkursu. Poznań otrzymał nagrodę specjalną za dostępność usług publicznych w czasach pandemii.

Nagroda Access City (Dostępne Miasto)

Nagroda Access City (Dostępne Miasto) przyznawana przez Komisję Europejską we współpracy z Europejskim Forum Osób Niepełnosprawnych, to jeden z elementów europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności 2010–2020. Nagrodę przyznano po raz pierwszy w 2010 r., aby podnieść świadomość na temat problemów, z jakimi borykają się osoby niepełnosprawne oraz propagować inicjatywy na rzecz dostępności w europejskich miastach. To coroczne wydarzenie ma zwrócić uwagę na to, jak ważne jest, by osoby niepełnosprawne w całej UE mogły w równej mierze uczestniczyć w miejskim życiu.

Nagrodę przyznaje się miastu, które wyraźnie poprawiło dostęp do podstawowych aspektów życia miejskiego oraz ma konkretne plany na dalszy rozwój. Nagrodę Access City 2020 przyznano Warszawie, gdzie w krótkim czasie znacznie udało się podnieść ogólną jakość struktury miejskiej i usług. Również inne polskie miasta podejmują działania w tym kierunku – jak finaliści tegorocznej edycji np. Gdynia, czy Poznań.

Dostępne życie bez barier dla wszystkich obywateli

Zapewnienie warunków dostępności dla osób z niepełnosprawnościami na zasadzie równości z innymi obywatelami pozostaje jednym z celów i obowiązków stron Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych (art. 9). Ratyfikacja Konwencji potwierdziła prawo osób z niepełnosprawnościami do pełnego i równego korzystania ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności oraz poszanowania ich przyrodzonej godności. W celu realizacji przyznanych praw i wolności niezbędne jest zagwarantowanie dostępności środowiska fizycznego, społecznego, gospodarczego i kulturalnego, dostępu do opieki zdrowotnej i edukacji oraz do informacji i środków komunikacji.

Podejmowane działania obejmują rozpoznanie istniejących barier oraz eliminację przeszkód, które osoby z niepełnosprawnościami napotykają w codziennym życiu. Głównym sposobem zapewnienia dostępności jest uniwersalne projektowanie nowych rozwiązań, a także stosowanie racjonalnych usprawnień, które polegają na usuwaniu barier w dostępie do już istniejących usług czy obiektów. Aby móc wdrażać takie rozwiązania należy uwzględnić perspektywę osób ze szczególnymi potrzebami w działalności gminy, co powinno być poprzedzone wnikliwą analizą.

Co ważne, państwa mają obowiązek zapewnić, że instytucje prywatne, które oferują urządzenia i usługi ogólnie dostępne lub powszechnie zapewniane, będą brały pod uwagę wszystkie aspekty ich dostępności dla osób z niepełnosprawnościami.

Rzecznik sprawdza, czy zasady dostępności są w Polsce przestrzegane

Rzecznik Praw Obywatelskich jako niezależny organ monitorujący wdrażanie Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych wskazywał podstawowe problemy w zakresie dostępności np. przepisy Prawa budowlanego przewidują obowiązek dostępności nowych budynków dla osób z niepełnosprawnościami, w szczególności poruszających się na wózkach. W praktyce oznacza to często uwzględnianie potrzeb jedynie tej grupy osób. Istotnym problemem jest brak mechanizmów prawnych umożliwiających efektywną kontrolę przestrzegania przepisów związanych z dostępnością przy realizacji inwestycji. Jednocześnie programy nauczania na uczelniach technicznych niewystarczająco uwzględniają zagadnienia uniwersalnego projektowania i dostępności, zarówno przestrzeni fizycznej, jak i informacji i komunikacji, co znacznie utrudnia uniwersalne projektowanie nowych przedsięwzięć.

Co Polska powinna zrobić, aby lepiej stosować Konwencję?

Komitet ONZ ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami wydał rekomendacje po zbadaniu w 2018 roku, jak Polska wykonuje Konwencję ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami. Komitet zalecił:

• podjęcie wszelkich środków w celu zapewnienia dostępności we wszystkich obszarach, w tym budynków i usług publicznych, takich jak transport, informacja i komunikacja w całym państwie;

• zaktualizowanie lub przyjęcie przepisów określających standardy i obowiązki w zakresie wdrażania standardów uniwersalnego projektowania produktów, środowiska, transportu,  informacji i komunikacji, bankomatów i innych urządzeń samoobsługowych, mieszkań z zasobów gmin, tak by mogły z nich korzystać wszystkie osoby z niepełnosprawnościami w całym państwie; działania powinny obejmować również budynki sprzed 1995 r.;
• uwzględnienie wymogu zapewniania dostępności poprzez projektowanie uniwersalne w zamówieniach publicznych;
• ustanowienie mechanizmów monitorowania, w których uczestniczyć będą osoby z niepełnosprawnościami oraz organizacje je zrzeszające w celu zapewnienia standardów dostępności we wszystkich właściwych obszarach, w tym w ramach projektów publicznych projektów inwestycyjnych, a także odpowiednie sankcje za nieprzestrzeganie standardów dostępności;
• wspieranie obowiązkowego kształcenia na temat dostępności i uniwersalnego projektowania w ramach programów studiów architektonicznych, projektowania i informatycznych, w tym szkolenie pracowników  właściwych instytucji obejmujących budowanie potencjału władz lokalnych odpowiedzialnych za monitorowanie wdrażania standardów dostępności.