Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Propozycja badania, która nie została zrealizowana

Temat badania:
Skala i charakter zjawiska dyskryminacji doświadczanej przez uczniów i uczennice w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w Polsce (w tym szkołach integracyjnych) ze względu na różnorodne przesłanki, w tym płeć, pochodzenie etniczne/narodowe, kolor skóry, niepełnosprawność, religię/wyznanie/bezwyznaniowość, orientację seksualną, doświadczenie migracji oraz status społeczno-ekonomiczny - biedę.

Cel badawczy:
Celem badania jest odpowiedź na następujące pytania:

• Jaki odsetek dzieci/młodzieży doświadcza nierównego traktowania w szkołach, w tym przemocy rówieśniczej/bullyingu/molestowania (w tym molestowania seksualnego)?
• Z jakiego powodu dzieci/młodzież doświadczają nierównego traktowania w szkołach, w tym przemocy rówieśniczej/bullyingu/molestowania (w tym molestowania seksualnego)?
• W jakich zachowaniach/sytuacjach przejawia się dyskryminacja w społeczności szkolnej - w czasie pobytu w szkole oraz poza szkołą (np. w przestrzeni internetowej)?
• W jakich relacja przejawia się dyskryminacja w szkole (relacje rówieśniczej/relacje nauczyciel/ka - uczeń/uczennica)?
• W jaki sposób najczęściej/najrzadziej reagują na dyskryminacje w szkole: a) inne dzieci/młodzież, b) nauczyciele/ki, c) rodzice, d) inne osoby pracujące w szkole?
• W jaki sposób skalę oraz dotkliwość dyskryminacji oceniają uczniowie/uczennice, nauczyciele/nauczycielki oraz rodzice?

Uzasadnienie:
Zjawisko dyskryminacji w szkołach zbadane jest przede wszystkim pod względem jakościowym oraz w odniesieniu do poszczególnych przesłanek. Badania, realizowane przede wszystkim w małej skali, prowadzą organizacje pozarządowe oraz wybrane zespoły badawcze/ośrodki akademickie. Nieznane są ilościowe i reprezentatywne badania skali i charakteru tego zjawiska przeprowadzone w odniesieniu do wszystkich przesłanek oraz w skali całego kraju. Nie dysponujemy badaniami porównawczymi - wskazującymi na najczęstsze naruszenia w odniesieniu do konkretnych przesłanek, pokazujące różnice między społecznościami szkolnymi na wsi i w miastach itp. Ponadto, w odniesieniu do badań jakościowych i tych prowadzonych przez organizacje pozarządowe, formułowane są zarzuty związane z ograniczeniami metodologicznymi i ideologicznymi. Podważanie istniejących wyników badań uniemożliwia lub znacząco utrudnia przeciwdziałanie dyskryminacji (jako zjawiska, które "nas nie dotyczy" lub które "jest marginalne"). Adekwatne i rzetelne zbadanie tego problemu mogłoby w znaczący sposób wzmocnić ochronę praw dzieci i młodzieży oraz przyczynić się do zwiększenia/polepszenia jakości działań antydyskryminacyjnych prowadzonych przez szkoły. Podkreślamy znaczenie ujęcia w badaniu zmiennej związanej z biedą - liczne badania jakościowe wskazują, iż status społeczno-ekonomiczny jest częstą zmienną zwiększającą ryzyko doświadczenia dyskryminacji w szkole oraz wzmacniającą jej negatywne skutki dla położenia i możliwości edukacyjnych dziecka. Aktualnym i mało zbadanym problemem jest również dyskryminacja dzieci z doświadczeniem migracyjnym.

Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej