Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W pełni podzielam stanowisko Rzecznika w kwestii konieczności intensyfikacji działań inwestycyjnych, organizacyjnych i edukacyjnych mających na celu dalszą poprawę warunków pobytu osób niepełnosprawnych w jednostkach penitencjarnych – napisał Dyrektor Generalny Służby Więziennej w odpowiedzi na wystąpienie RPO dr. Adama Bodnara.

Rzecznik Praw Obywatelskich w sposób szczególny śledzi realizację zapisów Karty Praw Osób Niepełnosprawnych, zapewniających osobom z różnego rodzaju niesprawnością prawo do życia w środowisku wolnym od barier funkcjonalnych i nietolerancji. Impulsem do kolejnych wystąpień Rzecznika w obronie praw tych osób był przypadek umieszczonego w areszcie śledczym osadzonego o bardzo dużym stopniu niepełnosprawności fizycznej. Sprawa ta pokazała, że obecne standardy warunków bytowych w jednostkach penitencjarnych nie zawsze dostosowane są do ograniczeń wynikających z niepełnosprawności więźniów, a w działaniach Służby Więziennej brakuje zrozumienia dla potrzeb osób z niepełnosprawnością i kompleksowego systemu wsparcia.

Dyrektor Generalny SW wskazał, że każdorazowo w czasie modernizacji jednostek penitencjarnych i funkcjonujących w nich podmiotów leczniczych podejmowane są działania zmierzające do ich dostosowania dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Obecnie na terenie 57 jednostek penitencjarnych funkcjonuje 100 cel przystosowanych dla więźniów poruszających się na wózku inwalidzkim, dysponujących 307 miejscami zakwaterowania. Kolejne inwestycje będą realizowane sukcesywnie i w miarę możliwości finansowych dostosowywane do obowiązujących przepisów do końca 2017 r. Działania szkoleniowe kadry więziennej dotyczące zjawiska niepełnosprawności oraz szeroko pojętej problematyki przestrzegania praw człowieka realizowane są zaś w sposób ciągły w trakcie doskonalenia zawodowego.

Jolanta Nowakowska – główna specjalistka w Zespole do spraw Wykonywania Kar w Biurze RPO podkreśla:

Budowa nowych obiektów wyposażonych w udogodnienia dla osób z niepełnosprawnością, dostosowanie istniejących budynków do potrzeb tych osób to tylko jeden z elementów programu rozwiązywania problemów osób z niepełnosprawnością. I w tym obszarze należy odnotować korzystne zmiany, jakie zaszły w więziennictwie. Najważniejszą jednak kwestią jest zmiana postaw ludzkich wobec niepełnosprawności. Światowy Program Działań na rzecz Osób Niepełnosprawnych (The World Programme of Action for Disabled Persons) oraz Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych (The Standard Rules on the Equalization of Opportunities for Persons with Disabilities) podkreślają, iż niepełnosprawność jest problemem społecznym, a nie konkretnej niepełnosprawnej osoby. Mówiąc o niepełnosprawności powinniśmy mieć na względzie relację między osobą z niepełnosprawnością a społeczeństwem i środowiskiem, które go otacza. I w tym zakresie Służba Więzienna, ale i my wszyscy, ma jeszcze dużo do zrobienia. Warunkiem, by osoba pozbawiona wolności zmagająca się z niepełnosprawnością mogła korzystać z tych samych praw obywatelskich, co osoby pełnosprawne, jest zindywidualizowane podejście personelu Służby Więziennej, pozwalające na zdefiniowanie trudności, jakie powoduje niepełnosprawność konkretnej osoby oraz ustalenie sposobów ich pokonania, a następnie wprowadzenie niezbędnych rozwiązań i dostosowań.

Wskazane działania nie wymagają nakładów finansowych, będą natomiast wyrazem zrozumienia istoty niepełnosprawności i odzwierciedleniem wrażliwości funkcjonariuszy SW na problemy dotyczące funkcjonowania osób z niepełnosprawnością, co z kolei pozwoli na trwałe podniesienie standardów poszanowania ich praw. 

IX.517.411.2015