Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Propozycja badania, która nie została zrealizowana

Cel badawczy:
Celem badania jest określenie barier i obszarów dyskryminacji w dostępie do usług rynku pracy dla osób z różnymi niepełnosprawnościami. Badanie powinno uwzględniać perspektywę zarówno publicznych, jak i niepublicznych instytucji rynku pracy, a także osób z różnymi niepełnosprawnościami. Główne badane obszary to: świadomość istnienia usług i możliwości skorzystania z nich wśród osób z różnymi niepełnosprawnościami, dostępność informacji na temat usług rynku pracy świadczonych przez publiczne i niepubliczne instytucje rynku pracy (w tym w szczególności dostępność informacji w alternatywnych formatach), dostępność do usług (w tym przede wszystkim zakres stosowania racjonalnych usprawnień, które umożliwiają osobom z niepełnosprawnościami uczestnictwo). Badanie powinno mieć charakter porównawczy, uwzględniać zarówno perspektywę instytucji, jak i osób z niepełnosprawnością.

Uzasadnienie:
Proponowany temat nie został jeszcze kompleksowo przebadany. Problem ten dotyczy dużej grupy osób z niepełnosprawnością gotowych na podjęcie zatrudnienia, jednak na skutek różnych okoliczności niemających równego dostępu do usług rynku pracy. W 2012 r. aktywnych zawodowo było tylko 17,4% osób niepełnosprawnych w wieku 15 lat i więcej , przy wskaźniku aktywności zawodowej 56,7% dla całej populacji i 73,2% dla osób w wieku aktywności zawodowej (źródło danych: BAEL, IV kwartał 2012).

Ratyfikowana przez Polskę Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych w artykule 27 „Praca i zatrudnienie” wskazuje, iż Państwa-Strony będą chronić i realizować prawo do pracy pomiędzy innymi poprzez promowanie otwartych programów, których celem jest umożliwienie osobom niepełnosprawnym rehabilitacji zawodowej, powrotu do pracy oraz utrzymania zatrudnienia (art.27, podpunkt k). Jednocześnie ta sama Konwencja zwraca uwagę na fakt, że dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność oznacza także odmowę racjonalnego dostosowania środowiska do szczególnych potrzeb osób niepełnosprawnych (artykuł 2).

Analiza danych pokazuje, że istnieje bardzo duża grupa osób z niepełnosprawnością, która nie jest aktywna zawodowo. Jednym z powodów braku tej aktywności jest utrudniony dostęp do usług rynku pracy, świadczonych zarówno przez instytucje publiczne, jak i niepubliczne.

Niska dostępność usług jest związana z kilkoma czynnikami:

• niską świadomością osób z niepełnosprawnością w zakresie wsparcia i usług rynku pracy, (wspierających zatrudnienie) oferowanego przez instytucje,
• zapisami w systemie orzecznictwa sugerującymi brak możliwości podjęcia zatrudnienia (np. zapis o niezdolności do pracy) - wpływa to na niską świadomość możliwości podjęcia racy zarówno po stronie osób niepełnosprawnych, jak i pracodawców,
• niską świadomość pracowników instytucji dotyczących realnych, odpowiadających potrzebom wynikającym z niepełnosprawności form wsparcia,
• utrudnionym dostępem do informacji o usługach (niedostępne strony internetowe, niedostępne informacje pisemne, bariery architektoniczne),
• utrudnionym uczestnictwem w poszczególnych usługach związanych z małymi możliwościami ich dostosowania do potrzeb wynikających z niepełnosprawności i niską wiedzą/motywacją do ich dostosowania po stronie instytucji realizujących wsparcie.

W świadczeniu usług rynku pracy dla osób z niepełnosprawnością wyspecjalizowały się pozarządowe instytucje rynku pracy. Brakuje jednak wymiany wiedzy i doświadczeń pomiędzy podmiotami niepublicznymi a publicznymi, który mógłby doprowadzić do zwiększenia tej dostępności na wszystkich poziomach. W konsekwencji osoby z niepełnosprawnością wycofują się z prób uzyskania wsparcia w zakresie aktywności zawodowej w instytucjach publicznych.

Fundacja Aktywizacja