Biuletyn Informacji Publicznej RPO

„Profesor Łętowska jest uosobieniem wspólnych zmagań o demokrację i praworządność w Europie – z jednej strony jako osoba przywiązana do własnej historii i kultury, z drugiej zaś strony jako zwolenniczka wspólnej Europy” – napisał prof. Johannes Masing z Uniwersytetu Alberta Ludwika we Fryburgu w opinii dotyczącej przyznania prof. Ewie Łętowskiej doktoratu honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego. Uroczystość wręczenia najwyższego wyróżnienia akademickiego odbyła 24 czerwca. W wydarzeniu wzięli udział rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar i zastępca RPO Stanisław Trociuk.

- Prof. Łętowska jest niebanalna, wielokolorowa, renesansowa – mówił dziekan Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych prof. Janusz Adamowski uzasadniając złożenie jej kandydatury do tytułu doktora honoris causa UW.

Laudację na jej cześć wygłosił sędzia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej prof. Marek Safjan. Wskazywał, że prof. Łętowska posiada rzadką wśród prawników zdolność odkrywania sensu przepisów prawa. Zauważył, że obecnie wielu z nich zapomina czemu powinno służyć prawo a skupia się tylko na teoretycznych dyskusjach. Przypomniał, że zdaniem pierwszej RPO: „Konstytucja to nie jest zbiór pustych zasad”. Zaznaczył jednak, że niestety dziś wiele osób to kwestionuje.

Prof. Safjan mówił też o początkach instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich w Polsce, które prof. Łętowska opisała w książce pt. „Baba na świeczniku”. Można w niej przeczytać: „Nie miałam wątpliwości,  że  sama  funkcja  rzecznika  została  pomyślana  jako  marionetkowa,  uznana  za ozdobnik i przeznaczona na utrupienie. Pomyślano sobie, że będzie to taka dekoracja, coś takiego, co się po prostu w państwie ma”. Jednak, jak podkreślił laudator, ogromna determinacja i upór prof. Łętowskiej zapewniły sukces nawet tam, gdzie wydawało się to niemożliwe. Prof. Safjan przypomniał, że jej zaangażowanie zyskało uznanie wśród eksmitowanych lokatorów, więźniów, mniejszości romskiej, chorych na AIDS i wszystkich innych, o których prawa walczyła. Na zakończenie zacytował fragment wystąpienia prof. Ewy Łętowskiej, która w 1992 roku składała przed Sejmem sprawozdanie z działalności Rzecznika Praw Obywatelskich:

„Bycie demokratycznym państwem prawa to honorowanie reguł gry właściwych dla nowoczesnych państw europejskich w stosunkach rządzeni - rządzący. Wymaga to jednak, aby były one, po pierwsze, znane, po drugie, stosowane w sposób rzetelny, a nie powierzchownie i hipokryzyjnie, co wymaga wiedzy profesjonalnej i wrażliwości w stopniu znacznie przewyższającym polskie standardy legislacyjne, administracyjne i sądowe.”

- Dziś, gdy znajdujemy się na dramatycznym zakręcie zarówno w państwie, jak i w całej Europie to przesłanie ma szczególny sens – podkreślił prof. Safjan.

Sama wyróżniona mówiła natomiast o tym, czym jest dla niej system prawa. Wskazywała, że to coś na wzór ogromnego zegara, który nieustannie działa i składa się z wielu podzespołów. To mechanizm, w którym wszystkie części muszą ze sobą współpracować i wzajemnie się uzupełniać. Dlatego powinniśmy pamiętać, że prawo to nie tylko to, co stworzy ustawodawca. To też wyroki sądów, w tym Trybunału Konstytucyjnego, decyzje administracyjne, a nawet wzory umów. Prof. Łętowska podkreślała przy tym, że wszystkie te elementy powinny być formułowane w sposób zrozumiały dla obywateli. – Prawo to nie są nuty utworu, to żywe wykonanie – mówiła odnosząc się do swojej muzycznej pasji.

Prof. Ewa Łętowska była pierwszym polskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich - sprawowała urząd od 1987 r. do 1992 r. W latach 1999-2002 była sędzią Naczelnego Sądu Administracyjnego, a od 2002 do czasu przejścia w 2011 w stan spoczynku – sędzią Trybunału Konstytucyjnego. Prof. Łętowska to absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, specjalistka z zakresu prawa cywilnego. W 1992 r. otrzymała tytuł "Kobieta Europy". Jest laureatką nagród za działalność edukacyjną w zakresie prawa, w 1995 r. otrzymała nagrodę fundacji Friedricha Eberta ("Human Rights 1994 r.") z Bonn, za działalność w zakresie ochrony praw człowieka i umacnianie zasad państwa prawa. Została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2000 r. uhonorowano ją medalem Zasłużony dla Tolerancji przyznawanym przez Fundację Ekumeniczną.