Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich w wystąpieniu skierowanym do Prezydenta RP zwraca się z prośbą o rozważenie zainicjowania odpowiednich zmian legislacyjnych, w tym możliwości zmiany Konstytucji RP, która w obecnym brzmieniu pozbawia osoby ubezwłasnowolnione praw wyborczych.

W aktualnym stanie prawnym przyjęto założenie, że osoba ubezwłasnowolniona nie ma nawet minimalnego stopnia rozeznania i świadomości znaczenia aktu wyborczego. Celem instytucji ubezwłasnowolnienia jest przede wszystkim ochrona interesów osoby, która nie jest w stanie w pełni samodzielnie pokierować swoim postępowaniem. Tymczasem pozbawienie możliwości głosowania może być odbierane jako forma sankcji dla tej grupy osób. Sytuacja ta dotyczy ponad 77 tysięcy osób ubezwłasnowolnionych.

Rzecznik wielokrotnie wskazywał na konieczność dokonania zmian w instytucji ubezwłasnowolnienia w polskim ustawodawstwie. Na problem niewłaściwej ochrony osób ubezwłasnowolnionych zwracał uwagę także Trybunał Konstytucyjny. Kwestia pozbawienia osób ubezwłasnowolnionych praw wyborczych budzi wątpliwości przedstawicieli organizacji społecznych, została też poruszona w najnowszym raporcie OBWE dotyczącym wyborów w Polsce.

W ocenie Rzecznika zmiana nadmiernie restrykcyjnych przepisów jest niezbędna zwłaszcza w kontekście wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 20 maja 2010 r. w sprawie Alajos Kiss przeciwko Węgrom. Trybunał uznał w nim za niezgodną z Europejską Konwencją Praw Człowieka procedurę, która przewiduje automatyczne pozbawienie osób ubezwłasnowolnionych prawa głosowania. Tego typu działania stanowią - zdaniem Trybunału - nieuzasadnioną dyskryminację.

VII.602.14.2014