Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Podczas seminarium zorganizowanego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich z udziałem przedstawicieli Służby Więziennej, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz przedstawicielki Polski w CPT, rozważano efektywność dotychczasowego modelu opieki zdrowotnej sprawowanej wobec osób pozbawionych wolności przez więzienną służbę zdrowia. Zastanawiano się, czy opieka ta powinna zostać przeniesiona do publicznej opieki zdrowotnej. Odpowiedź na to pytanie komplikuje fakt, że obecny system ewidencjonowania wydatków w więziennictwie nie pozwala na wyodrębnienie środków przeznaczonych na opiekę medyczną, jaką zapewnia się osobom pozbawionym wolności. W opinii Rzecznika tymi zagadnieniami powinien zająć się międzyresortowy zespół roboczy. O powołanie takiego zespołu Rzecznik wystąpił do Ministra Sprawiedliwości i Ministra Zdrowia.

W wystąpieniu do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej Rzecznik podkreślił, że nadal aktualne są problemy związane z opieką medyczną świadczoną wobec więźniów, będące podstawą wydania przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu orzeczeń stwierdzających naruszenie przez Polskę Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (umieszczanie osób z zaburzeniami psychicznymi w nieprzystosowanych do tego jednostkach penitencjarnych, niewłaściwy stosunek personelu medycznego do osadzonych, którzy dokonali samouszkodzenia, przerzucanie na współosadzonych obowiązku udzielania pomocy osobie chorej w jej codziennej egzystencji, brak odpowiedniego przystosowania polskich zakładów karnych i aresztów śledczych do potrzeb osób niepełnosprawnych fizycznie). Potwierdzają to m.in. skargi kierowane do Biura RPO oraz wyniki wizytacji jednostek penitencjarnych przeprowadzanych przez przedstawicieli RPO. Ze standardów międzynarodowych wyraźnie wynika zasada pełnej odpowiedzialności państwa za stan zdrowia osadzonego. Wyeliminowanie nieprawidłowości stwierdzonych przez Trybunał wymaga zatem wprowadzenia odpowiednich zmian systemowych.
Kolejnym problemem polskiego więziennictwa jest brak wystarczającej liczby personelu medycznego w jednostkach penitencjarnych. Potwierdzają to m.in. wyniki wizytacji CPT w Polsce w 2013 r. oraz Krajowego Mechanizmu Prewencji. Niedostateczna liczba lekarzy specjalistów oraz średniego personelu medycznego wydłuża czas oczekiwania na realizację usług medycznych i wpływa na ich jakość. Taki stan rzeczy spowodowany jest głównie problemem z pozyskaniem kadry przez Służbę Więzienną. Celowym byłoby także prowadzenie systematycznych szkoleń dla personelu medycznego dotyczących budowania prawidłowych relacji z pacjentem. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się o przedstawienie stanowiska w sprawie, zwłaszcza w kontekście wykonywania przez Służbę Więzienną wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.