Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi przedstawiające sytuację osób, które w związku z wejściem w życie rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji członków załóg statków morskich utraciły możliwość wykonywania wyuczonego zawodu. Na kanwie tych skarg Rzecznik stwierdziła niedochowanie konstytucyjnych standardów demokratycznego państwa prawnego przy wprowadzeniu w życie tego aktu prawnego.

Zgodnie z postanowieniami rozporządzenia, weszło ono w życie w dniu następującym po dniu jego ogłoszenia, znajdując zastosowanie w sprawach o wydanie dokumentów kwalifikacyjnych wszczętych, lecz niezakończonych przed dniem jego wejścia w życie. Z udzielonych przez Ministerstwo wyjaśnień wynika, że niezachowanie wymogu vacatio legis podyktowane było koniecznością zapewnienia ciągłości regulacji, ponieważ dotychczas obowiązujące w tym zakresie rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji zawodowych marynarzy utraciło moc z dniem 26 lipca 2013 r. Jednak wyjaśnienia te w ocenie Rzecznika nie są przekonujące. Nakaz zachowania odpowiedniego okresu przejściowego stanowi jeden z komponentów składających się na treść zasady demokratycznego państwa prawnego i wynika wprost z zasady zaufania do państwa. Ustawodawcy służy stosunkowo znaczny margines swobody decyzji w zakresie posługiwania się vacatio legis. Nie może to być jednak arbitralność. Wprowadzenie w życie przepisów rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji członków załóg statków morskich oznaczało dla wielu marynarzy chcących dalej wykonywać zawód, konieczność uzyskania dodatkowych kwalifikacji. Wprowadzenie zmian bez zachowania vacatio legis nie dało zainteresowanym możliwości podjęcia działań mających na celu zapobieżenie negatywnym skutkom nowej regulacji. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o rozważenie możliwości podjęcia działań zmierzających do wyeliminowania negatywnych skutków w sferze praw i wolności obywatelskich opisanego stanu rzeczy.